Wydziedziczenie

Pewnie już czytałeś o tym, że przebaczenie wyłącza możliwość wydziedziczenia. Kiedy przebaczenie jest skuteczne i czy w każdym wypadku powoduje, że wydziedziczenie traci moc? O tym opowiem Ci w dzisiejszym wpisie.

Co to jest przebaczenie w rozumieniu kodeksu cywilnego?

Jeśli przygotowałeś się na to, że będą przywoływał skomplikowaną definicję „przebaczenia” to muszę Cię rozczarować. Przebaczenie, o którym mowa oznacza, że spadkodawca po prostu zwyczajnie przebaczył określone zachowania skutkujące wydziedziczeniem i nie chowa już więcej urazy do spadkobiercy czy też uprawnionego do zachowku.

Moja żona bardzo często zwraca mi uwagę na to, że nawet jeśli ktoś przebacza, to nie znaczy, że zapomina. Pewnie w kodeksie cywilnym jest tak samo:) 

Ale żarty na bok, bo poniżej chciałem Ci przedstawić kilka naprawdę istotnych faktów.

Przebaczenie, to zachowanie (akt) o charakterze uczuciowym, dlatego spadkodawca nie musi mieć pełnej zdolności do czynności prawnych, żeby skutecznie przebaczyć (czyli może być np. częściowo ubezwłasnowolniony, albo działać z ograniczoną świadomością ze względu na zażywane leki, czy zaawansowaną chorobę).

Istotne jest to, że przebaczenie musi być dokonane z dostatecznym rozeznaniem. A zatem spadkodawca musi mieć pewną świadomość tego co robi, ale nie musi być ona tak pełna jak np. przy sporządzaniu testamentu.

Przebaczenie nie musi być dokonane w żadnej szczególnej formie. Spadkodawca nie musi np. iść do notariusza, żeby złożyć jakiś „akt o przebaczeniu”.

Wystarczające jest każde zachowanie spadkodawcy, które świadczy o tym, że doszło do przebaczenia. Spadkodawca może wyrazić wolę przebaczenia ustnie, ale można również uznać, że do przebaczenia doszło wówczas, gdy doszło do znacznej poprawy lub nawiązania zerwanych wcześniej relacji rodzinnych.

Jak działa „przebaczenie”?

Pewne jest to, że jeśli spadkodawca przebaczył określone zachowanie, to nie może ono już stanowić podstawy do wydziedziczenia.

Przykład:
Syn nie utrzymywał z rodzicami kontaktów rodzinnych przez 20 lat. Na pogrzebie matki, ojciec i syn padają sobie w ramiona, a ojciec wzruszony oznajmia wszystkim zgromadzonym, że o to odzyskał syna. Od tego dnia relacje pomiędzy nimi zaczynają wyglądać tak, jak w prawidłowo funkcjonującej rodzinie – czyli doszło do przebaczenia. Oznacza to, że od tej chwili ojciec nie będzie mógł wydziedziczyć syna ze względu na to, że nie utrzymywał z nim kontaktów przez 20 lat przed śmiercią jego matki.

A co jeśli do przebaczenia dochodzi już po sporządzeniu testamentu, w którym spadkodawca wydziedziczył swojego bliskiego?

Tutaj zaczyna się problem.

Większość profesorów prawa i naukowców (czyli przedstawiciele tzw. doktryny prawniczej) uważają, że w takim wypadku przebaczenie nie ma żadnego znaczenia prawnego.

Spadkodawca może wykluczyć skutki uprzedniego wydziedziczenia sporządzając kolejny testament, albo odwołując ten, który zawiera wydziedziczenie.

Tymczasem Sąd Najwyższy (co prawda w latach siedemdziesiątych) wyraził zupełnie inne zdanie twierdząc, że przebaczenie dokonane już po wydziedziczeniu usuwa jego skutki.

Jaką decyzję podejmie sąd w Twojej sprawie?

Tego nie wiem.

Wszystko zależy od przedstawionej argumentacji, zeznań świadków, okoliczności danego przypadku.

pozdrawiam
adwokat Iwo Klisz
Kancelaria Klisz i Wspólnicy Wrocław

Jeżeli zainteresował Cię artykuł, kliknij „Lubię to” lub polub moją stronę na facebooku (Facebook adwokat Wrocław). Dla Ciebie to tylko „kliknięcie”, a dla mnie to dowód, że moja praca jest przydatna, co daje mi motywację do dalszego pisania 🙂

Potrzebujesz pomocy adwokata w sprawie spadkowej?
Podaj numer telefonu – oddzwonię

Wyślij numer

Nie ma przepisu, który zakazywałby wydziedziczenia w testamencie małoletnich dzieci czy wnuków (lub dalszych wstępnych).

W zasadzie nie udało mi się odnaleźć ani w literaturze prawa spadkowego, ani w dotychczasowym dorobku orzecznictwa wielu wskazówek na ten temat.

Dlatego moje poniższe uwagi możesz potraktować jedynie jako moje zdanie. Jest ono – tak mi się zdaje – rozsądne i być może powołując się na wskazaną przeze mnie argumentację uda Ci się przekonać sąd do swojej racji.

Przyczyny wydziedziczenia małoletnich dzieci lub wnuków

Musisz przede wszystkim pamiętać o tym, że wydziedziczenie małoletniego bądź jakiegokolwiek innego spadkobiercy będzie skuteczne tylko wówczas, gdy będzie uzasadnione odpowiednimi przyczynami. (Pozostałe warunki formalne wydziedziczenia omówiłem we wpisie: Wydziedziczenie)

Wydziedziczony musi:
1) wbrew woli spadkodawcy postępować uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2) dopuścić się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3) uporczywie nie dopełniać względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Popełnienie przestępstwa przez małoletniego jako podstawa wydziedziczenia

Najłatwiej jest mi zacząć od drugiego z wymienionych powodów. Przestępstwa może dopuścić się osoba, która ma co najmniej 17 lat. Wszelkie zachowania osoby, która nie osiągnęła tego wieku – nawet spełniające znamiona czynu zabronionego – nie będą kwalifikowane jako przestępstwo. Zatem wydziedziczenie małoletniego dziecka, które nie ma 17 lat jest na tej podstawie niemożliwe.

Tej interpretacji nie można zastosować wprost do rażącej obrazy czci, ale o tym napiszę w dalszej części.

Inne powody wydziedziczenia małoletnich dzieci czy wnuków

Jeśli chodzi o warunki wskazane w pkt. 1 i 3 powyżej, to w mojej ocenie taki zarzut można postawić osobie, która skończyła 13 lat. Począwszy od tej granicy wiekowej małoletni ponosi zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego odpowiedzialność z tytułu czynów niedozwolonych, a zatem od ukończenia tego wieku można mówić o tym, że może on ponosić winę za określone zachowania.

Można zatem – wg mnie – sobie wyobrazić sytuację, w której dochodzi do wydziedziczenia małoletniego dziecka czy wnuka, z tego względu, że w wieku 13 rzuca on szkołę i wstępuje do gangu lub innej organizacji kryminalnej gdzie dodatkowo znacznie nadużywa alkoholu lub spożywa narkotyki (zatem postępuje uporczywie wbrew zasadom współżycia społecznego).

Jeśli chodzi o przesłankę uporczywego nie dopełniania obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy, to oprócz wymogu odpowiedniego wieku, należy poczynić jeszcze pewne zastrzeżenia umożliwiające wydziedziczenie małoletniego dziecka.

Moim zdaniem po pierwsze wydziedziczony musi mieć możliwość spełniać ten obowiązek – czyli np. mieszkać w sąsiedztwie w lub w bliskiej odległości od spadkodawcy.

Po drugie spadkodawca musi zabiegać o kontakt z małoletnim. Ciężko bowiem uznać, że to małoletni ma obowiązek naprawiać relacje zerwane przez dorosłych. Dopiero jeśli zachowanie małoletniego – w kontekście zachowania spadkodawcy starającego się ustalić odpowiednie relacje – jest obiektywnie naganne, możne być przyczyną wydziedziczenia.

Rażąca obraza czci

Wracając do przesłanki rażącej obrazy czci, za granicę wieku dopuszczającą wydziedziczenia na tej podstawie uznałbym jednak 17 lat.

Nie bez powodu zastrzeżono, że nie chodzi o zwykłą obrazę czci, lecz o rażący jej przypadek. W mojej ocenie dopiero odpowiednio wysoki stopień świadomości małoletniego może spełniać ten właśnie warunek.

Podsumowanie

Wniosku z moich przemyśleń w tym zakresie są zgodne z uzasadnieniami wyroków sądów, z którymi się dotychczas spotkałem. Dla przykładu w jednym z wyroków sąd w ogóle nie rozważał możliwości wydziedziczenia jedenastolatka i z góry – bez żadnych wyjaśnień – uznał je za niedopuszczalne.

Jeśli masz inne zdanie, albo spotkałeś się z inną interpretacją napisz o tym w komentarzu. Chętnie podyskutuję, a także poszerzę swoją wiedzę.

pozdrawiam
adwokat Iwo Klisz
Kancelaria Klisz i Wspólnicy Wrocław

Jeżeli zainteresował Cię artykuł, kliknij „Lubię to” lub polub moją stronę na facebooku (Facebook adwokat Wrocław). Dla Ciebie to tylko „kliknięcie”, a dla mnie to dowód, że moja praca jest przydatna, co daje mi motywację do dalszego pisania 🙂

Potrzebujesz pomocy adwokata w sprawie spadkowej?
Podaj numer telefonu – oddzwonię

Wyślij numer

Zostałeś wydziedziczony i jesteś właśnie przeddzień wytoczenia sprawy o zachowek? A może planujesz wydziedziczyć kogoś spośród Twoich dzieci (syna/córkę) i wnuki? Jeśli tak, to ten wpis jest właśnie dla Ciebie.

W zasadzie jeśli zostałeś pozwany o zachowek przez dzieci wydziedziczonego, też warto, żebyś go uważnie przeczytał.

Dzieciom wydziedziczonego należy się zachowek!

Reguła ta dotyczy dzieci, wnuków i dalszych zstępnych.

Co to w praktyce oznacza?

Zachowek dla dzieci wydziedziczonego – rada dla spadkodawcy:

Po pierwsze, jeśli celem wydziedziczenia jest ochrona osoby, której zapisałeś majątek w testamencie, to jeśli wydziedziczony posiada małoletnie dzieci, będziesz musiał znaleźć inny sposób. Może tutaj – 7 sposobów, żeby nie płacić zachowku.

Po drugie, gdy chcesz wydziedziczyć dzieci (syna/córkę) i wnuki musisz wiedzieć jedną rzecz. Jeżeli dzieci osoby, którą wydziedziczyłeś lub planujesz wydziedziczyć są już dorosłe, możesz je wydziedziczyć w testamencie, jednak musisz wskazać uzasadnione powody dotyczące właśnie ich, a nie ich rodziców. To zachowanie wnuków musi być podstawą do wydziedziczenia, a nie ich rodziców.

Polecam Ci także lekturę wpisu – Czy można wydziedziczyć dziecko. Zawarte tam informacje na pewno będą przydatne nawet wówczas, gdy dzieci wydziedziczonego są już pełnoletnie.

Zachowek dla dzieci wydziedziczonego – rada dla wydziedziczonego

Jeśli Twoje dzieci w chwili śmierci spadkodawcy były małoletnie mogą liczyć na wyższy zachowek, niż ten, który należałby się Tobie. Zatem przed wytoczeniem sprawy o zachowek, w której chcesz podważać wydziedziczenie Cię przez spadkodawcę, zastanów się, czy nie lepiej wystąpić o zapłatę zachowku w imieniu dzieci. Dzięki temu możesz uzyskać wyższą kwotę (więcej: Kto jest uprawniony do wyższego zachowku)

Musisz jednak pamiętać, że dochodzona kwota będzie stanowiła majątek Twoich dzieci, a Tobie – jako opiekunowi prawnemu – będzie przysługiwać jedyne ograniczone prawa do dysponowania tym majątkiem.

Zachowek dla dzieci wydziedziczonego – rada dla pozwanego o zachowek

W wypadku, gdy zostałeś pozwany o zapłatę zachowku dla dzieci wydziedziczonego, Twoją linią obrony może być … podważenie wydziedziczenia!

Metoda przewrotna i w pewnych okolicznościach wymagająca wszczynania osobnego procesu sądowego.

Jednak – w zależności od wielkości spadku – zapłata zachowku w wysokości 1/2 zamiast 2/3 udziału spadkowego może być argumentem do podjęcia dodatkowych starań i poświęcenia dodatkowych kosztów.

Wpis wyszedł krótki, ale mam świadomość, że porusza dosyć skomplikowane zagadnienia. Umówmy się, że nie będę go już bardziej komplikował, a jeśli coś nie jest do końca zrozumiałe po prostu dopytaj w komentarzu.

pozdrawiam
adwokat Iwo Klisz
Kancelaria Klisz i Wspólnicy Wrocław

Jeżeli zainteresował Cię artykuł, kliknij „Lubię to” lub polub moją stronę na facebooku (Facebook adwokat Wrocław). Dla Ciebie to tylko „kliknięcie”, a dla mnie to dowód, że moja praca jest przydatna, co daje mi motywację do dalszego pisania 🙂

Potrzebujesz pomocy adwokata w sprawie spadkowej?
Podaj numer telefonu – oddzwonię

Wyślij numer

Wydziedziczenie

Wyjaśniłem już, że wydziedziczenie – ogólnie rzecz biorąc – prowadzi do pozbawienia prawa do zachowku. Jeśli jesteś pierwszy raz na moim blogu, albo jeszcze dokładnie nie wiesz co to jest wydziedziczenie, warto żebyś przeczytał (przeczytała) ten wpis – Wydziedziczenie.

Skoro interesujesz się tematem podważenia (unieważnienia) wydziedziczenia pewnie pomocny okaże się dla Ciebie jeszcze wpis na temat Zachowku.

Pierwszy sposób na obalenie wydziedziczenia – podważenie testamentu

Jak wiesz wydziedziczenie może być dokonane tylko w testamencie. Jeśli zatem uda Ci się podważyć, czy unieważnić testament, który zawiera postanowienie o wydziedziczeniu, to tym samym obalisz samo wydziedziczenie.

Proste prawda? No cóż, łatwiej powiedzieć, niż zrobić.

Podważenie testamentu to temat rzeka, ale jeśli w swojej sprawie widzisz szanse właśnie tutaj, to pewnie zainteresują Cię dwa inne wpisy na moim blogu.

• Jak i kiedy można podważyć testament?
• Przyczyny nieważności testamentu.

Miłej lektury.

Drugi sposób na podważenie wydziedziczenia – szukanie dziury w całym

Jeśli uważnie przeczytałeś wpis na temat wydziedziczenia wiesz już, że aby wydziedziczenie było skuteczne muszą istnieć określone powody uzasadniające decyzję spadkodawcy.

Po drugie powody te muszą być wskazane w treści testamentu.

Tylko dla przypomnienia podam, że wydziedziczenie jest możliwe jeśli uprawniony do zachowku:
1)wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Jeśli testament jest sporządzony u notariusza, to z reguły (chociaż niestety – albo stety – nie zawsze)  notariusz zadba o to, ażeby postanowienie o wydziedziczeniu zawierało wszystkie formalne elementy, od których zależy jego skuteczność.

Natomiast jeśli testament jest pisemny, albo – jeszcze lepiej – ustny, przyczyn wydziedziczenia może w nim zabraknąć.

Być może spadkodawca jako przyczyny wydziedziczenia wskazał inne zachowania uprawnionego do zachowku, albo też podał przyczynę bardzo ogólną?

W takim wypadku wydziedziczenie jest nieważne.

Przeanalizuj testament pod tym właśnie kątem.

Trzeci sposób na unieważnienie wydziedziczenia

Może spadkodawca prawidłowo sformułował w testamencie postanowienie o wydziedziczeniu, ale to co zarzucił uprawnionemu do zachowku to nieprawda?

Może się tak zdarzyć i zdarza się często.

Jeśli chcesz podważyć wydziedziczenie, to musisz przed sądem udowodnić (przesłuchując świadków, czy też przedstawiając korespondencję ze spadkodawcą), że czynione Ci zarzuty są nieprawdziwe.

Wynik procesu będzie zależał od tego, jak bardzo przekonywujące będą przedstawione przez Ciebie dowody.

Czwarty sposób na podważenie wydziedziczenia

Musisz wykazać, że spadkodawca Ci wybaczył. Ale o tym w następnym wpisie …
Udało mi się Cię zainteresować? Jeśli tak, to nie czekaj, tylko czytaj dalej – Wydziedziczenie, a przebaczenie.

4 i ½ sposób na obalenie wydziedziczenia

A może wcale nie opłaca Ci się podważać wydziedziczenia w testamencie? Wiedziałeś (wiedziałaś) to tym, że czasem wcale nie trzeba niczego podważać, żeby uzyskać zachowek i to znacznie wyższy, niż ten, który by Ci przysługiwał, gdyby wydziedziczenia nie było?

Przeczytaj: Zachowek dla dzieci wydziedziczonego.

pozdrawiam
adwokat Iwo Klisz
Kancelaria Klisz i Wspólnicy Wrocław

Jeżeli zainteresował Cię artykuł, kliknij „Lubię to” lub polub moją stronę na facebooku (Facebook adwokat Wrocław). Dla Ciebie to tylko „kliknięcie”, a dla mnie to dowód, że moja praca jest przydatna, co daje mi motywację do dalszego pisania 🙂

Potrzebujesz pomocy adwokata w sprawie spadkowej?
Podaj numer telefonu – oddzwonię

Wyślij numer