Sukcesja przedsiębiorstwa to proces przejmowania działalności przez spadkobierców zmarłego. Jest sporym wyzwaniem pod kątem funkcjonalnym, prawnym i podatkowym. Sprawdź, jak przebiega dziedziczenie po śmierci przedsiębiorcy.
Przedsiębiorstwo w spadku – na czym to polega?
Sukcesja przedsiębiorstwa to przeniesienie własności i funkcji zarządczych przedsiębiorstwa na osobę albo grupę osób. Ma miejsce przede wszystkim po śmierci właściciela, jednak można o niej mówić również w sytuacji sprzedaży podmiotu czy niezdolności do kierowania nim.
Sukcesja firmy to spore wyzwanie, ponieważ ewentualne nieprawidłowości mogą doprowadzić do utraty wartości podmiotu. Proces obejmuje zarówno kwestie związane z bieżącą działalnością czy pracownikami, jak i aspekty prawne oraz podatkowe. Z tego powodu może wymagać pomocy zewnętrznych specjalistów.
Celem sukcesji jest przeniesienie praw oraz rozpoczęcie prowadzenia firmy przez właściciela przedsiębiorstwa w spadku.
Co to jest zarząd sukcesyjny?
Powołanie zarządcy sukcesyjnego ma pozwolić utrzymać działanie firmy po śmierci przedsiębiorcy. To forma tymczasowego kierowania podmiotem.
Ustawa o zarządzie sukcesyjnym zakłada, że właściciel może powołać zarządcę do prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku jeszcze za życia. Zgłasza się go do rejestru, więc niezwłocznie po dniu śmierci przedsiębiorcy może on podjąć działania w stosunku do przedsiębiorstwa.
Mimo tymczasowego przejęcia prowadzenia działalności gospodarczej przez zarządcę ważne pozostają wszystkie umowy z pracownikami czy kontrakty z partnerami biznesowymi.
Zarządca sukcesyjny przejmuje zarząd nad firmą z chwilą śmierci przedsiębiorcy i utrzymuje go do czasu uregulowania formalności spadkowych. Co do zasady do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego nie powinno upłynąć więcej niż 2 lata od dnia nabycia uprawnień zgodnie z ustawą. Z ważnych powodów ten okres można jednak przedłużyć.
Dzięki regulacji osoby nabywające przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie w spadku zyskują czas, aby zastanowić się, czy chcą kontynuować działalność na własny rachunek, czy wolą sprzedać albo zamknąć firmę.
Kto może być zarządcą sukcesyjnym? Uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego
Zarządcą sukcesyjnym ustanowionym do zarządzania przedsiębiorstwem może być osoba fizyczna z pełną zdolnością do czynności prawnej. Takiej funkcji nie może pełnić osoba, wobec której orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej czy zarządu majątkiem. Z kręgu uprawnionych do tymczasowego zastąpienia przedsiębiorcy w chwili jego śmierci wyłączono również osoby prawne.
Właściciel może wskazać wybraną osobę do tej funkcji jeszcze za życia. W takiej sytuacji desygnowany stanie się zarządcą sukcesyjnym przedsiębiorstwa automatycznie od chwili śmierci przedsiębiorcy.
Jeśli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony za życia właściciela, zarządcę sukcesyjnego może powołać małżonek spadkodawcy oraz zapisobiorca windykacyjny (o ile nabywają oni składniki przedsiębiorstwa w spadku).
Dopiero wtedy zarządca będzie uprawniony do kontynuacji wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę.
Sukcesja przedsiębiorstwa a skutki podatkowe
Sukcesja przedsiębiorstwa wywołuje określone skutki podatkowe. Muszą o tym pamiętać wszystkie osoby, którym przysługuje udział w przedsiębiorstwie.
W zakresie podatku dochodowego, jeśli przedsiębiorstwo wchodziło w zakres majątku wspólnego małżonków, za podatnika uznaje się małżonka pozostającego przy życiu. Podatek dochodowy zostanie obliczony z uwzględnieniem wszystkich podstaw opodatkowania i odliczeń.
Jeśli przedsiębiorstwo przeszło na spadkobierców, to podatek dochodowy musi być rozliczony od dnia śmierci przedsiębiorcy do zakończenia roku podatkowego. Deklarację podatkową PIT należy złożyć do 30 kwietnia kolejnego roku.
Trzeba również pamiętać, że po śmierci ustawa nie przewiduje automatycznego wykreślenia z rejestru jako podatnik VAT. Zmiany w rejestrze zostaną dokonane na podstawie informacji o ustanowieniu zarządu sukcesyjnego.
