Pisałem już o tym, że majątek spadkowy powinien być – co do zasady – traktowany jako jedna całość bez względu na to, jakie przedmioty wchodzą do tego majątku. Podział tego majątku może nastąpić na skutek tzw. działu spadku.
Może on zostać przeprowadzony przed sądem, notariuszem lub w niektórych przypadkach także poprzez zawarcie zwykłej umowy pomiędzy spadkobiercami. Możesz o tym przeczytać tutaj.
Istnieje kilka sposobów dokonania podziału majątku spadkowego.
Zanim opiszę te sposoby chcę przypomnieć, że niezbędnym krokiem jaki należy podjąć przed takim podziałem jest przeprowadzenie postępowania w sprawie stwierdzenia nabycia spadku lub uzyskania aktu poświadczającego dziedziczenie wydanego przez notariusza. W tych dokumentach zawsze wskazane jest kto jest spadkobiercą oraz jaki udział w spadku (w postaci ułamka) przysługuje konkretnym spadkobiercom.
Podział majątku spadkowego może polegać na przyznaniu na własność jednego lub kilku spadkobierców konkretnych składników tego majątku. Jeśli wartość przedmiotów lub praw przydzielonych konkretnemu spadkobiercy nie odpowiada udziałowi jaki przysługuje mu w spadku, powinien on otrzymać dopłaty pieniężne od tych spadkobierców, którzy otrzymali przedmioty lub prawa ze spadku przekraczające wartość ich udziałów. Dopłaty powinny wyrównać wartość praw i przedmiotów przydzielonych konkretnym spadkobiercom.
Jeśli dział spadku prowadzony jest w postępowaniu sądowym, sąd ustali wartość tych dopłat, terminy ich płatności oraz wartość ewentualnych odsetek. Dopłaty mogą być bowiem tak znaczne, że jednorazowe ich uiszczenie może być zbyt dużym obciążeniem dla zobowiązanego spadkobiercy. W takim wypadku Sąd może odroczyć obowiązek uiszczenia dopłat lub podzielić je na raty na okres nawet do dziesięciu lat.
Podział majątku spadkowego może zostać dokonany również w ten sposób, że cały majątek spadkowy przypadnie jednemu lub kilku spadkobierców, zaś pozostali otrzymają jedynie odpowiednie spłaty pieniężne. Reguły dotyczące możliwości odroczenia spłat, rozłożenia ich na raty oraz obowiązku zapłaty odsetek przy sądowym podziale majątku, są takie sam jak w przypadku dopłat.
Można także dokonać podziału majątku spadkowego poprzez jego i fizyczny podział uzyskanych w ten sposób środków pieniężnych. Nie ma przeszkód, aby spadkobiercy sprzedali tylko część majątku spadkowego (np. nieruchomość), a resztą podzielili się w naturze.
Sprzedaż majątku spadkowego lub jego części może zarządzić także sąd. Jest to jednak najbardziej niekorzystny sposób zniesienia współwłasności majątku spadkowego. Sprzedaży dokonuje bowiem komornik wg zasad wskazanych stosowanych w postępowaniu egzekucyjnym (a zatem cena sprzedaży jest z reguły znacznie niższa niż faktyczna wartość przedmiotu sprzedaży), a na to z ceny uzyskanej ze sprzedaży należy zaspokoić również koszty komornicze.
