Wszczęcie większości spraw sądowych, w tym także z zakresu prawa spadkowego, wiąże się z koniecznością poniesienia określonych opłat sądowych. Tzw. wpis sądowy, czyli opłatę za założenie sprawy, należy uiścić jednocześnie ze skierowaniem do sądu pozwu o zachowek.
Opłatę można uiścić w kasie sądu, przelewem na rachunek bankowy sądu lub w znakach sądowych, które można zakupić w sądzie. Do pozwu o zachowek dołącza się dowód uiszczenia wpisu lub nakleja się na niego znaki sądowe. Ja preferuję wpłatę przelewem. Numery kont bankowych sądów można bez problemu odszukać na stronie internetowej sądu, do którego będziemy kierowali nasz pozew.
Opłaty sądowe w sprawach o zachowek są dosyć wysokie w porównaniu do kosztów sądowego nabycia spadku (o czym pisałem tutaj). Wysokość wpisu sądowego w przypadku sprawy o zachowek to 5 % wartości przedmiotu sporu, czyli dochodzonej tytułem zachowku kwoty pieniężnej.
W przypadku, gdy poniesienie tak wysokiej opłaty wykracza poza możliwości finansowe uprawnionego do zachowku można skorzystać z próby uzyskania częściowego lub nawet całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych. Szerzej na ten temat piszę tutaj.
W przypadku gdy w skład majątku spadkowego wchodzą tylko środki pieniężne obliczenie wysokości zachowku nie powinno nastręczać trudności. Z reguły jest jednak tak, że w skład tego majątku wchodzą ruchomości oraz nieruchomości. Celem obliczenia kwoty należnego zachowku konieczna jest wycena tych składników majątku spadkowego przez biegłego sądowego. Wynagrodzenie takiego biegłego za wycenę mieszkania to kwota pomiędzy 1000 – 2000 PLN, zaś w przypadku większej nieruchomości (np. domu jednorodzinnego) 1500 – 3000 PLN. Koszty wyceny ruchomości bywają różne w zależności od ich ilości.
Wycena składników majątku spadkowego przez biegłego nie jest obowiązkowa. Jeśli druga strona nie będzie kwestionować podanej przez powoda wartości poszczególnych przedmiotów spadkowych można obejść się bez biegłego. Jednak – szczególnie w przypadku wyceny nieruchomości – powołanie biegłego może się opłacić. Rozbieżność pomiędzy ceną szacowaną przez strony, a tę wynikającą z wyceny biegłego może wynosić nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych. W stosunku do takiej kwoty wysokość wynagrodzenia biegłego wydaje się jednak niewielka.
Opłaty za biegłego dokonuje się na wezwanie sądu dopiero po tym, jak sąd dopuści dowód z opinii biegłego sądowego.
Jeżeli toczyła się już inna sprawa spadkowa (np. o dział spadku lub o zachowek wytoczona przez innego uprawnionego) gdzie wartość majątku spadkowego była już szacowana przez biegłych sądowych, celem uniknięcia dalszych opłat, można wykorzystać te opinię celem ustalenia wysokości zachowku. Żeby taka opinia biegłego z innego postępowania miały walor dowodowy trzeba ją wprowadzić do sprawy w odpowiednim trybie, ale to jest kwestia na zupełnie inny wpis.
W przypadku wygranej sprawy wszystkie poniesione przez powoda koszty zostaną zasądzone od przegranego. Dotyczy to także wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego, który reprezentował w sądzie powoda w sprawie o zachowek.
Jednak jeśli powód przegra sprawę, to będzie musiał liczyć się z koniecznością zwrotu kosztów adwokata lub radcy prawnego, którego wynajął pozwany.
Wysokość tych kosztów wynagrodzenia pełnomocników jest jednak limitowana przepisami odpowiedniego Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości i zależy o wysokości kwoty dochodzonej tytułem zachowku, a także stopnia skomplikowania sprawy.
