Dlaczego powinieneś złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?
Lektura poprzednich wpisów pozwoliła Ci się zorientować co to jest stwierdzenie nabycie spadku oraz kto może złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Jeśli jeszcze nie znasz tych zagadnień kliknij linki, które przeniosą Cię do odpowiedniego miejsca. Ten wpis będzie dotyczył tego, co to jest wniosek o stwierdzenie nabycia spadku i co w nim umieścić.
Oprócz tego, dowiesz się także co to jest notarialne poświadczenie dziedziczenia, kim są spadkobiercy ustawowi, jak się stwierdza nabycie spadku oraz co to jest akt poświadczenia dziedziczenia.
Termin na złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku
Nie ma terminu, który ogranicza możliwość wystąpienia ze wnioskiem stwierdzenia nabycia spadku. Nie ma tutaj żadnego przedawnienia. Możesz to zrobić bezpośrednio po śmierci spadkodawcy bądź wiele lat później od momentu otwarcia spadku.
Często Klienci zwracają się do mnie z wątpliwościami, czy trzeba odczekać 6 miesięcy, żeby wystąpić z takim wnioskiem. To nie jest prawda. Po prostu przed upływem tego terminu sąd nie może wydać postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, chyba, że wszyscy spadkobiercy złożyli już oświadczenie o nabyciu lub odrzuceniu spadku.
Pamiętaj jednak, że sądy działają powoli i z reguły na pierwszą rozprawę czeka się kilka miesięcy, więc z reguły zanim sąd przygotuje się do wydania takiego postanowienia, ten sześciomiesięczny termin zdąży upłynąć.
Jakie informacje powinieneś umieścić we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku?
Pierwszą informacją, którą powinien zawierać wniosek o stwierdzenie nabycia spadku to podanie imienia i nazwiska wnioskodawcy, a także adresu do doręczeń. Jeśli Ty składasz taki wniosek, to Ty jesteś wnioskodawcą. Czyli można powiedzieć, że jest to wniosek osoby mającej uprawnienia lub szereg praw do spadku.
Jeśli jako wnioskodawca nie masz adresu zamieszkania w Polsce powinieneś ustanowić pełnomocnika do doręczeń w kraju (np. kogoś z rodziny), albo pełnomocnika procesowego np. adwokata lub radcę prawnego. W takim wypadku wszelka korespondencja z Sądu Spadku będzie kierowana na adres wskazanego przez Ciebie członka rodziny lub kancelarii prawnej, która będzie Cię reprezentować.
To ważne, bo jeśli podasz swój adres zagraniczny, to wtedy sprawa będzie trwała bardzo długo (spotkałem się z przypadkami, w których list z sądy wysłany do osoby mieszkającej w Stanach Zjednoczonych został doręczony 12 miesięcy po jego wysłaniu).
Wniosek o stwierdzeniu nabycia spadku – co powinien zawierać?
Drugim elementarnym elementem wniosku w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku jest wskazanie osoby zmarłego, daty śmierci oraz ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Informacja o miejscu zamieszkania jest bardzo istotna.
Na jej podstawie sąd rejonowy, czyli Sąd Spadku będzie mógł rozpoznać, czy jest on właściwy wydania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po tym zmarłym, czy powinien przekazać sprawę innemu sądowi odpowiedniemu właśnie dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.
Przeczytaj: Stwierdzenie nabycia spadku – właściwość sądu
Wnioskodawca musi także wskazać imiona i nazwiska, a także miejsca zamieszkania osób, które potencjalnie są spadkobiercami ustawowymi (na mocy dziedziczenia ustawowego) lub testamentowymi (tj. pozostałych uczestników postępowania).
Obowiązek ten należy wykonać zawsze bez względu na to, czy spadkodawca pozostawił testament, z którego wnika, że jedynie wnioskodawca będzie po nim dziedziczył w chwili otwarcia spadku.
Zdarza się, że wykonanie tego obowiązku jest znacznie utrudnione – w przypadku kiedy nie utrzymuje się kontaktu z dalszą rodziną zmarłego, która – w zależności od konkretnego stanu faktycznego – może przecież być powołana do spadku z mocy ustawy (więcej o tym, kto i kiedy jest powołany do spadku z mocy ustawy przeczytasz tutaj.)
W dalszych wpisach wyjaśnię jak powinien postąpić wnioskodawca, w przypadku gdy nie zna adresów lub innych danych pozostałych uczestników postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.
Przeczytaj: Wezwanie spadkobierców przez ogłoszenie
Dodatkowe elementy wniosku o stwierdzenie nabycia spadku
Wnioskodawca powinien w treści wniosku wskazać także, czy – zgodnie ze stanem wiedzy wnioskodawcy – testament spadkodawcy istnieje, jeśli tak to gdzie on się znajduje. Jeśli wnioskodawcy nie posiada wiedzy na ten temat, powinien to zaznaczyć w treści wniosku.
Wnioskodawca powinien także wyjaśnić na czym polega jego interes prawny w stwierdzeniu nabycia spadku. Wyjaśnienie to będzie bardzo skrótowe w przypadku spadkobierców i innych uprawnionych do spadku. Interes prawny takich osób jest oczywisty.
Inaczej będzie sytuacji, kiedy z wnioskiem będzie występował np. wierzyciel spadkobiercy czy spadkodawcy lub współwłaściciel rzeczy wchodzącej w skład spadku.
Należy także wskazać, że wnioskodawca winien także przedstawić dowody na istnienie tego interesu prawnego (np. okoliczności wskazujące na istnienie wierzytelności w stosunku do spadkobiercy lub spadkodawcy).
Najważniejszy element wniosku o stwierdzenie nabycia spadku – sentencja
Warto również sformułować oczekiwaną przez wnioskodawcę sentencję postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Przykładowo, powinna ona mieć następujące brzmienie:
Wnoszę o stwierdzenie, że spadek po zmarłym we Wrocławiu w dniu … Z. K. , ostatnio stale zamieszkałym przy ul. … we Wrocławiu, nabyli na podstawie dziedziczenia ustawowego syn D.K. oraz córka A.G., – połowę spadku każde z nich. Jest to oczywiście jedynie przykład.
Wniosek o nabycie spadku – załączniki
Do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy załączyć także dokumenty, pozwalające na stwierdzenie faktów, o których mowa w jego treści. Pamiętaj, żeby złożyć do sądu rejonowego (Sądu Spadku) dowód śmierci spadkodawcy, czyli odpis aktu zgonu. Chodzi oczywiście o dokument z Urzędu Stanu Cywilnego.
Do takiego wniosku powinieneś dołączyć także akty urodzenia wszystkich osób biorących udział w postępowaniu (tzw. krąg spadkobierców, a także osób, na rzecz których spadkodawca ustanowił zapis windykacyjny), a także – jeśli istnieje małżonek spadkodawcy – musisz dołączyć odpis aktu małżeństwa.
Sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku
Jeśli osoba, która należy do kręgu spadkobierców ustawowych nie żyje (np. dzieci spadkodawcy czy rodzeństwo spadkodawcy), a osoba ta miała dzieci, które biorą udział w postępowaniu należy załączyć również jej akt zgonu, a także odpis postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia.
Przyjęcie spadku po śmierci spadkodawcy – czy do wniosku załączyć testament?
Powinieneś załączyć także odpis testamentu (jeśli był sporządzony w formie aktu notarialnego) lub jego oryginał (w przypadku testamentu pisemnego) bądź też wskazać, gdzie taki testament według Twojej wiedzy się znajduje.
Pamiętaj, że chodzi o wszystkie testamenty, które kiedykolwiek sporządził i pozostawił spadkodawca, nawet te przez niego odwołane. To sąd w toku postępowania będzie badał, czy odwołanie takie odwołanie było skuteczne.
Jeśli istnieją odpisy wniosku czy oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, wyrokiem stwierdzającym niegodność dziedziczenia lub umową o zrzeczeniu się dziedziczenia po spadkodawcy, również powinieneś załączyć je do wniosku.
Pamiętaj także o tym, że złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku podlega opłacie. Więcej na temat jej wysokości oraz możliwych sposobów jej zapłaty przeczytasz w tym wpisie (Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku – opłaty). Dowód potwierdzenia wniesienia odpowiedniej opłaty powinien być załącznikiem do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku – jak długo trwa jego uzyskanie?
To, jak długo będzie trwało całe postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku i kiedy zostanie wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku jest zależne przede wszystkim od tego, czy spadkodawca pozostawił testament i czy może dojść do odwołania testamentu a także czy istnieją jakiekolwiek wątpliwości co do osoby spadkobiercy – tego kto nim jest i czy nim jest.
Jeżeli na przykład nie miało miejsce wyłączenie małżonka z dziedziczenia, spadek przypadł spadkobiercom nie mającym żadnych zastrzeżeń co do jego podziału i chcą go przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza i nie miała miejsce sytuacja, w której spadkodawca wystąpił z jakimś wnioskiem – w zależności od sądu rozstrzygającego sprawę – postępowanie takie trwa standardowo od dwóch do sześciu miesięcy i kończy się z zazwyczaj na jednym posiedzeniu.
Spór po otwarciu spadku
Jeżeli z kolei pomiędzy spadkobiercami powstanie spór, który wynikać może chociażby z skorzystania z możliwości takich jak prawo żądania do zakwestionowania ważności czy autentyczności testamentu sporządzonego przez zmarłego spadkodawcę, wówczas postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku może trwać nawet przez okres kilku lat.
W takich bowiem przypadkach sąd z reguły zmuszony będzie albo przesłuchiwać świadków (jeśli na przykład jeden ze spadkobierców utrzymuje, że spadkodawca sporządził testament ustny i był obecny przy jego sporządzeniu) albo powołać biegłego grafologa, aby mógł on zbadać testament pisemny i stwierdzić czy dokument został sporządzony własnoręcznie przez spadkodawcę.
W takiej sytuacji koszty postępowania spadkowego będą niestety o wiele wyższe, jako że koszt uzyskania samej opinii grafologicznej jest równy wydatkowi z rzędu kilka tysięcy złotych.
W interesie samego spadkobiercy jest natomiast późniejsze uzyskanie wpisu do rejestru spadkowego, który jest obowiązkowy. Ten etap jest już jednak jedynie formalnością i zazwyczaj nie trwa długo. Opłata za uzyskanie wpisu jest stała i wynosi jedynie 5 złotych lub 10 złotych, jeśli dotyczy dwóch osób zmarłych.
Co to jest dziedziczenie ustawowe?
Przygotowując wniosek o stwierdzenie nabycia
spadku musisz po pierwsze wskazać, czy w sprawie występuje
dziedziczenie na podstawie testamentu lub zasad wynikających z
dziedziczenia ustawowego.
Dziedziczenie
ustawowe to jeden ze sposobów dziedziczenia. Drugim z nich jest
oczywiście dziedziczenie testamentowe, czyli to odbywające się na mocy
testamentu. Do dziedziczenia ustawowego może dojść w dwóch przypadkach:
- jeżeli z chwilą śmierci spadkodawcy nie istnieje żaden testament;
- jeżeli żadna z osób powołanych do dziedziczenia majątku nie może lub też nie chce stać się spadkobiercą.
Majątek spadkowy, obejmujący dziedziczenie ustawowe może stanowić część spadku lub całość spadku. Do dziedziczenia części spadku w ramach dziedziczenia ustawowego dojdzie w sytuacji, w której część spadku jest dziedziczona w ramach dziedziczenia na mocy testamentu.
Dziedziczenie ustawowe jest najczęstszym
sposobem dziedziczenia w Polsce. Ostatnimi czasy jednak bardzo często
dochodzi do zastąpienia praw wynikających z dziedziczenia ustawowego na
rzecz dziedziczenia testamentowego, które staje się coraz bardziej
popularne.
Z zasad dziedziczenia ustawowego – kto jest do niego uprawniony? Kim są spadkobiercy ustawowi?
W skład protokołu dziedziczenia wskazanych przez kodeks cywilny w przepisach art. 931-935 wchodzi 6 grup:
- w pierwszej kolejności: dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek (jeżeli dziecko zmarło przed otwarciem spadku, to zamiast niego dziedziczą jego zstępni);
- rodzice spadkodawcy oraz
jego małżonek (jeżeli spadkodawca w momencie śmierci nie był w związku
małżeńskim, wówczas rodzice spadkodawcy zostaną jedynymi spadkobiercami;
spadkobiercami mogą być również tylko małżonek albo sami rodzice, jeśli
małżonek nie dożył otwarcia spadku); - małżonek a także rodzeństwo spadkodawcy a
czasem także zstępnych rodzeństwa (możliwe jest również dziedziczenie
wyłącznie przez rodzeństwo oraz zstępnych rodzeństwa, jeśli małżonek nie
żył w chwili otwarcia spadku); - dziadkowie spadkodawcy (a także zstępni dziadków);
- pasierbowie, czyli dzieci
małżonka spadkodawcy, jednak tylko pod warunkiem, że w momencie otwarcia
spadku żadne z ich rodziców nie dożyło otwarcia spadku; - gmina ostatniego miejsca zamieszkania
spadkodawcy lub też Skarb Państwa, jeżeli ostatniego miejsca
zamieszkania spadkodawcy w Polsce nie można ustalić albo miejsce to
znajdowało się poza granicami kraju.
Na czym polega uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia i czym jest akt poświadczenia dziedziczenia?
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku nie
jest Twoim problemem w przypadku, kiedy uzyskałeś już notarialne
poświadczenie dziedziczenia.
Mianem
aktu poświadczenia dziedziczenia możemy określić formę stwierdzenia
nabycia spadku. Nie bez powodu mówi się o możliwości notarialnego
poświadczenia dziedziczenia – bowiem to właśnie notariusz jest
specjalistą, do którego należy się udać, aby sporządzić akt
poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, nie wliczając
w to dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych.
Dziedziczenie na podstawie testamentu
szczególnego lub kwestie związane ze sporami pomiędzy spadkobiercami
sprawy przed sądem spadku. Kompetencje kancelarii notarialnej, takie jak
zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia, w tym przypadku są
wyłączone.
Postępowanie przed notariuszem w sprawach spadkowych dzieli się na dwa etapy:
- spisanie protokołu dziedziczenia;
- sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia.
Co to jest testament szczególny?
Notariusz nie wiele Ci pomoże, jeżeli w
sprawie występuje testament szczególny. Wtedy wniosek o stwierdzenie
nabycia spadku jest ostatnią deską ratunku.
Wyjaśnijmy sobie również, czym są testamenty szczególne, o których wspomniałem powyżej.
Pozostawienie ostatniej, mającej moc prawną
woli przez spadkodawcę nie zawsze jest możliwe w „zwyczajnych”
warunkach. Niekiedy zdarza się, że przyszły spadkodawca znajduje się w
wyjątkowo trudnej sytuacji, w konsekwencji której spodziewa się bardzo
rychłej śmierci.
Zazwyczaj mowa tutaj o nagłych i ciężkich
chorobach, zbliżających się katastrofach lub na przykład dalekich
podróżach. Tego rodzaju okoliczności mogą być powodem do sporządzenia
testamentu w szczególnej formie – chociaż również w tym przypadku
obowiązkiem jest dopełnienia wszystkich obowiązujących przepisów.
Wszystkie testamenty szczególne łączy więc jedna cecha – ich
wyjątkowość a także pojawienie się całkowicie nadzwyczajnych,
niecodziennych, okoliczności, zdecydowanie uzasadniających wybranie
takiej właśnie formy zarządzenia swoim spadkiem w razie śmierci.
Warto jednak pamiętać o tym, że testament szczególny traci moc po
upływie okresu sześciu miesięcy od ustania okoliczności uzasadniających
właśnie taką formę sporządzenia ostatniej woli zgodnie z art. 955 kc.
Co to jest dział spadku?
Czy wniosek o stwierdzenie nabycia spadku załatwia sprawę spadkową? Nie do końca.
Co
ciekawe, wbrew temu, co zazwyczaj się słyszy – w przypadku
dziedziczenia ustawowego nie mamy wcale do czynienia z sytuacją, w
której w chwili ogłoszenia testamentu spadkobierca ustawowy lub
spadkobiercy ustawowi, którym spadek się należy po prostu otrzymują
wybrany składnik majątku pozostawiony przez spadkodawcę.
Protokół dziedziczenia wskazuje, że każdy
spadkobierca wraz ze śmiercią spadkodawcy otrzymuje we wskazanej części
całą masę spadkową. Aby więc zlikwidować współwłasność spadku, trzeba
przeprowadzić jego dział.
Wydane postanowienie o podziale spadku skutkuje tym, iż wszystkie
osoby, mające szereg praw do spadku – do tej pory jego współwłaściciele –
zostaną wyłącznymi posiadaczami poszczególnych składników spadku.
Co jest przedmiotem działu spadku?
Przedmiotem działu spadku mogą być jedynie aktywa spadkowe,
mówiąc inaczej ogół dodatnich składników wchodzących w skład spadku.
Pamiętaj zatem, że przedmiotem działu spadku nie są więc długi spadkowe.
W postępowaniu o dział spadku nie jest możliwe podzielenie długów spadkowych ze skutkiem wobec osób trzecich (a przede wszystkim wierzycieli z długów spadkowych).
Współspadkobiercy mogą określić w umowie o dział spadku, który z nich będzie odpowiedzialny za jakie długi.
Umowa taka nie może wpłynąć w żaden sposób na prawa osób trzecich,
czyli wierzycieli – skutki prawne wywołuje tylko dla wszystkich
spadkobierców powołanych dokonujących działu spadku.
Jak można dokonać podziału spadku?
Dział spadku może zostać dokonany na dwa sposoby:
- poprzez umowę – umowny dział spadku
- w drodze postępowania sądowego – sądowy dział spadku.
Przejdźmy teraz co najważniejszej części
artykułu, czyli tego, jak napisać wniosek o stwierdzenie nabycia spadku
oraz jakie formalności się z tym wiążą.
