1. Umowa dożywocia
Jedną z popularniejszych sposobów rozwiązania problemu jak uniknąć zachowku jest sporządzenie umowy dożywocia. Konstrukcja umowy dożywocia została przeze mnie szczegółowo opisana w innym wpisie, w którym również przedstawiałem możliwości na to jak nie płacić zachowku po otrzymaniu spadku (Jak uniknąć zapłaty zachowku?). Wyjaśniając w prostych słowach – umowa dożywocia polega na przeniesieniu na przyszłego spadkobiercę własności nieruchomości i przez to na wyłączenie jej z zakresu majątku branego, który jest brany pod uwagę przy ustalaniu rozmiaru zachowku.
Istotą tego sposobu jest to, że własność nieruchomości nie jest przenoszona bezpłatnie (na podstawie umowy darowizny), tylko w zamian za opiekę nad przyszłym spadkodawcą (na podstawie umowy dożywocia). Ta subtelna różnica powoduje właśnie, że umowa dożywocia jest interesującą opcją dla każdego, kto zastanawia się jak uniknąć zachowku.
2. Wydziedziczenie
Drugi sposób pozwalający na uniknięcie konieczności zapłaty zachowku to wydziedziczenie. Jest to sposób, który zadowoli osoby poszukujące odpowiedzi na pytanie jak spisać testament bez prawa do zachowku?
Wydziedziczenie wiąże się bowiem ściśle z treścią sporządzanego testamentu. Wydziedziczyć uprawnionego do zachowku może tylko spadkodawca w treści sporządzonego przez siebie testamentu.
Trzeba jednak pamiętać o tym, że dla skuteczności wydziedziczenia zachowanie spadkobiercy musi spełniać określone warunki, a nadto przyczyna wydziedziczenia musi być wskazana w testamencie.
Czytaj więcej: Wydziedziczenie
Ważne: W przypadku zachowku należy pamiętać o tym, że wydziedziczenie spadkobiercy w pewnych warunkach spowoduje, że uprawnienie do zachowku przejdzie na jego dzieci.
Co istotne, dzieci uprawnione są do wyższego zachowku, niż osoby pełnoletnie
Czytaj więcej: Kto jest uprawniony do wyższego zachowku
3. Zrzeczenie się dziedziczenia
Kolejny sposób na to jak nie płacić zachowku po otrzymaniu spadku sprowadza się do podpisania specjalnej umowy pomiędzy spadkodawcą a spadkobiercą. Zawarcie za życia spadkodawcy umowy o zrzeczenie się dziedziczenia z przyszłym spadkobiercą powoduje, że traci on również uprawnienia do żądania zachowku.
Zobacz również: Zrzeczenie się dziedziczenia
Teoretycznie można sobie wyobrazić sytuację, w której przyszyły spadkobierca zrzeka się jedynie należnego mu zachowku. W praktyce takie zrzeczenie może okazać się nieważne (nie ma utartej praktyki sądowej w tym zakresie) dlatego nie zalecam Klientom takiego rozwiązania.
4. Niegodność dziedziczenia
Określone negatywne zachowania spadkobiercy wobec spadkodawcy (np. dopuszczenie się przeciwko niemu przestępstwa) mogą uzasadniać sądowe uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia. Jest to jednoznaczne z utratą przez taką osobę prawa do zachowku.
Zobacz również: Niegodność dziedziczenia.
5. Przedawnienie
Nie każdy wie, że czasem najprostszą odpowiedzią na pytanie jak uniknąć zachowku jest upływ czasu. Powództwo o zachowek może ulec przedawnieniu. Wówczas sposobem na to, żeby nie płacić zachowku, jest podniesienie przed sądem zarzutu przedawnienia. Zachowek przedawnia się z upływem lat 5 od ogłoszenia testamentu.
Dowiedz się więcej: Przedawnienie roszczenia o zachowek
6. Upływ okresu 10 lat od dnia zawarcia umowy darowizny do dnia otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).
Wiele osób pyta mnie jak uniknąć zachowku od darowizny? Jest to możliwe, pod pewnymi jednak warunkami. Jeśli darowizna, będąca podstawą żądania zachowku, została dokonana na więcej niż 10 lat przed śmiercią spadkodawcy, nie trzeba płacić od niej zachowku. Jest jedno istotne zastrzeżenie: Na upływ tego terminu może powołać się tylko osoba niebędąca spadkobiercą. Takie osoby, po upływie wskazanego wyżej terminu z pewnością nie muszą już martwić się pytaniami jak nie płacić zachowku po otrzymaniu darowizny.
Czytaj więcej: Darowizna po 10 latach a zachowek
7. Zasady współżycia społecznego
Kiedy wszystkie powyższe sposoby na to jak uniknąć zachowku zawiodą można w toku postępowania sądowego powołać się na to, że danej sytuacji faktycznej zasądzenie zachowku jest po prostu niesłuszne i niesprawiedliwe (tzw. podniesienie zarzutu sprzeczności roszczenia o zachowek z zasadami współżycia społecznego). Istnieje szansa na to, że skuteczna argumentacja spowoduje zasądzenie zachowku w niższej wysokości, niż ta, której domaga się powód.
8. Inne sposoby
Istnieją jeszcze inne możliwości pozwalające na uniknięcie zachowku. Wszystko zależy od konkretnych okoliczności sprawy. Nie przedstawiam ich wszystkich, ponieważ konkurencja też czyta mojego bloga 🙂
