Wydziedziczenie i prawo do zachowku to instytucje prawa spadkowego, które są ze sobą ściśle powiązane. Ich związek polega na tym, że wydziedziczenie określonego spadkobiercy pozbawia go prawa do zachowku. Pisałem już o tym na blogu w kontekście innych zagadnień, ale warto temu tematowi poświęcić osobny wpis podając odpowiednie przykłady.
Na wstępnie należy przypomnieć, że samo pominięcie danego spadkobiercy w testamencie nie oznacza, że został on wydziedziczony. To właśnie m.in. w takiej sytuacji ten „pominięty spadkobierca” ma prawo do zachowku.
Przykład 1: Spadkobierca, wdowiec, posiada dwoje dzieci (syna i córkę). Testament sporządzony przez spadkobiercę zawiera następujące sformułowanie: „Do spadku po mnie w całości powołuję moją córkę A…” Córka w chwili śmierci spadkodawcy nabędzie cały jego majątek. Natomiast syn – o którym testament milczy – nie został wydziedziczony, zatem będzie mógł domagać się do siostry zapłaty zachowku.
Nie stanowi wydziedziczenia również sporządzenie tzw. testamentu negatywnego. To taki testament, w którym spadkodawca wskazuje osoby, które nie mają po nim dziedziczyć. Testament negatywny pozbawia prawa do spadku, jednak wskazany w nim spadkobierca nie traci prawa do zachowku.
Przykład 2: Przykładowy testament negatywny może mieć następującą treść: „Nie życzę sobie, aby moja córka A…. dziedziczyła po mnie”. Jeśli spadkodawca, o którym mowa w przykładzie pierwszym tak sformułuje testament, to całości spadku po nim nabędzie jego syn, zaś siostra – o której mowa w testamencie negatywnym – będzie mogła dochodzić od brata zachowku.
Wola wydziedziczenia musi wynikać z treści testamentu spadkodawcy, a dodatkowo spadkodawca winien swoją decyzję uzasadnić. Dopiero takie sformułowanie testamentu pozbawia wskazanego spadkobiercę prawa do zachowku.
Przykład 3: Sytuacja jak w przykładzie pierwszym i drugim, natomiast treść testamentu przedstawia się tak: „Moją wolą jest aby po mojej śmierci cały mój majątek przypadł mojej córce A…, zaś mojego syna B… wydziedziczam ze względu na to, że odmówił opieki nade mną, nie chciał pożyczyć mi pieniędzy na operację i od 2001r. w ogóle się ze mną nie kontaktuje” Takie sformułowanie testamentu będzie powodować, że córka spadkodawcy nabędzie cały majątek spadkowy, zaś jej brat będzie pozbawiony prawa do zachowku.
Oczywiście spadkodawca może w każdej chwili odwołać ten testament, zmienić go lub przebaczyć spadkobiercy, co także powoduje ustanie skutków wydziedziczenia.
