W sprawie o stwierdzenie nabycia spadku sąd musi zadbać o to, żeby właściwie ustalić wszystkie osoby dziedziczące po zmarłym spadkodawcy.
W tym celu dysponuje dwoma głównymi narzędziami:
- możliwością odebrania tzw. zapewnienia spadkowego,
- możliwością wezwania spadkobierców przez ogłoszenie.
Zapewnienie spadkowe co to jest?
Sąd prowadząc sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, odbiera od spadkobierców zapewnienie spadkowe. Co to jest zapewnienie spadkowe? Zapewnienie spadkowe to dowód, na podstawie którego sąd może ustalić krąg spadkobierców, czyli osoby dziedziczące po zmarłym.
Odebranie zapewnienia spadkowego co to znaczy?
Zapewnienie spadkowe odbiera się od spadkobiercy. Odebranie zapewnienia spadkowego następuje na rozprawie sądowej, podczas której sędzia zadaje kilka pytań dotyczących osoby zmarłego, pouczając przy tym spadkobiercę o tym, że jeśli zezna nieprawdę, może zostać ukarany za składanie fałszywych zeznań karą do 5 lat pozbawienia wolności.
Brzmi groźnie, ale z reguły – o ile jest ono składane zgodnie z prawdą – złożenie zapewnienia spadkowego nie jest niczym skomplikowanym i prowadząc przez tyle lat sprawy spadkowe, jeszcze nie widziałem, żeby ktokolwiek miał z tym jakieś problemy. Oczywiście problemy się pojawiały, kiedy zapewnienie spadkowego nie było całkiem szczere.
Zapewnienie spadkowe – pytania
Spadkobiercy przed rozprawą zastanawiają się, o co zapyta sąd? Jeśli przyjdzie Ci składać zapewnienie spadkowe, to sąd zapyta Cię o tym, jaki jest Twój stopień pokrewieństwa ze zmarłym, jakie było jego ostatnie miejsce zamieszkania i kiedy zmarł.
Później będziesz musiał opowiedzieć o tym, ile spadkodawca miał dzieci, czy w chwili śmierci żyli jego rodzice oraz, czy pozostawał wówczas w związku małżeńskim. Jeśli sąd uzna to za potrzebne, zapyta także o dalszych krewnych. Nie ma się czym denerwować, po prostu odpowiadasz na pytania. Ważne, że jeśli czegoś nie wiesz (np. czy zmarły syn spadkodawcy posiadał dzieci) to stwierdzasz, że tego nie wiesz. To nie egzamin, wolno powiedzieć, że się czegoś nie wie (a nawet trzeba tak powiedzieć, a nie przedstawiać swoje przypuszczenia czy dywagacje).
W dalszej kolejności sędzia zapyta, czy wiesz coś o tym, żeby spadkobierca zostawił testament. Z reguły jeśli bierzesz aktywny udział w postępowaniu, to już przedstawiłeś testament, który był w Twoim posiadaniu. Nawet wówczas musisz o nim wspomnieć w zapewnieniu spadkowym.
Ważne, że musisz powiedzieć o wszystkich testamentach, o których istnieniu wiesz. Nawet tych odwołanych, albo takich, które zaginęły lub są wg Ciebie dotknięte sankcją nieważności. Jeśli sam nie jesteś w posiadaniu tego testamentu, powinieneś także wyjaśnić, kto może go posiadać.
Sędzia zapyta też Ciebie :
czy wcześniej toczyła się jakaś inna sprawa o stwierdzenie nabycia spadku lub został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia.
czy składałeś oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku – Przeczytaj: Przyjęcie a odrzucenie spadku
czy zapadły jakieś orzeczenia sądowe o uznaniu Ciebie lub innych spadkobierców za niegodnych dziedziczenia – Przeczytaj: Niegodność dziedziczenia
Odebranie zapewnienia spadkowego przed sądem
Czy mogę złożyć zapewnienie spadkowe przez pełnomocnika lub listownie? Zła wiadomość jest taka, że zapewnienie spadkowe może zostać złożone osobiście przez spadkobiercę w sądzie spadku. Nie można posłużyć się w tym celu ani pełnomocnikiem, ani pismem (nawet przygotowanym przez notariusza).
Jedyny dopuszczalny wyjątek zachodzi w sytuacji, kiedy spadkobierca jest małoletni lub ubezwłasnowolniony. Wówczas zapewnienie spadkowe może złożyć w jego imieniu przedstawiciel ustawowy (np. rodzic czy opiekun) pod warunkiem, że zna sytuację rodzinną zmarłego.
Mimo to mam też dla Ciebie dobrą wiadomość: Z reguły wystarczy, że zapewnienie spadkowe złoży tylko jeden ze spadkobierców. Jeżeli zatem masz pewność, że na rozprawę przyjdzie choćby jedna osoba uprawniona do dziedziczenia, Twoja nieobecność nie spowoduje, że sprawa utknie w miejscu.
Oczywiście dotyczy to tylko sytuacji, w której nie ma wątpliwości co do kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia i istnienia testamentów. Jeśli jesteś w sporze z innymi spadkobiercami co do tych okoliczności, lepiej, żebyś stawił się na rozprawę osobiście.
Zapewnienie spadkowe na piśmie wzór
Jak zostało wskazane powyżej, nie ma możliwości złożenia zapewnienia spadkowego na piśmie. Sąd obierze zapewnienie spadkowe jeżeli przynajmniej jeden spadkobierca stawi się na rozprawie o stwierdzenia nabycia spadku.
A co jeśli nikt nie stawi się na rozprawę w celu złożenia zapewnienia spadkowego?
Wówczas sąd spadku zyskuje możliwość skorzystania z możliwości wezwania spadkobierców przez ogłoszenie. W praktyce bardzo często jest tak, że zanim sąd postanowi skorzystać z tego narzędzia, ponownie wzywa spadkobierców na rozprawę.
Zapewnienie spadkowe i co dalej?
Informacje przekazane podczas zapewnienia spadkowego zostają wprowadzone do protokołu rozprawy. Jeśli zapewnienie spadkowe potwierdza okoliczności wskazane we wniosku o stwierdzenie nabycia spadków oraz okoliczności przedstawione w stanowiskach będących odpowiedzią na wniosek o stwierdzenie nabycia, zostaje sporządzone postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Jeżeli z zapewnienia spadkowego wynikają spadkobiercy, którzy nie zostali wskazani we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, sąd wzywa do udziału nowych uczestników. Jeżeli nie są znane sądowi i uczestnikom dane personalne oraz adresy potencjalnych spadkobierców, sąd wezwie ich przez ogłoszenie.
Zapewnienie spadkowe a odrzucenie spadku
Sąd odbierając zapewnienie spadkowe, zapyta spadkobiercę, czy składał oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku oraz, czy posiada wiedzę, czy inni spadkobiercy składali oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Odrzucenie spadku to wyłączenie się od dziedziczenia, w tym uwolnienie się od odpowiedzialności za długi spadkowe. Termin do złożenia oświadczenia co do spadku to 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania.
