Rodzice czasami chcą przekazać dzieciom określone składniki swojego majątku jeszcze za życia. W tym przypadku odpowiednia jest umowa darowizny. Czy jeśli stroną umowy darowizny są rodzice oraz syn i synowa, to trzeba od takiego przysporzenia płacić podatek od spadków i darowizn? Sprawdzamy, kto może liczyć na zwolnienie z podatku.
Darowizna od rodziców 2024 – w której grupie podatkowej?
Darowizna stanowi nieodpłatne przekazanie określonego składnika majątku drugiej osobie. Wiąże się z powstaniem obowiązku podatkowego. Jego wysokość waha się od 3 do nawet 20 procent. Warto jednak pamiętać, że inne zasady obowiązują w przypadku darowizn w najbliższej rodzinie.
Do tzw. pierwszej grupy podatkowej należą małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), wstępni (np. rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), rodzeństwo, pasierb, zięć, synowa, ojczym, macocha oraz teściowie. To te osoby mogą liczyć na skorzystanie z najwyższej kwoty wolnej od podatku, która od 1 lipca 2023 roku wynosi 36 120 złotych. Jeśli wartość darowizny przekroczy tę kwotę, od nadwyżki trzeba będzie zapłacić podatek od darowizny.
W ramach pierwszej grupy podatkowej wyróżnia się też grupę zerową. Należą do niej małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo, ojczym i macocha. Zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn darowizna między tymi osobami uprawnia do uzyskania całkowitego zwolnienia z podatku. Niezbędne jest jednak dokonanie zgłoszenia przysporzenia do urzędu skarbowego.
Majątek wspólny czy osobisty?
Co do zasady przedmioty majątkowe, które stają się własnością małżonków w drodze darowizny dla jednego z nich, wchodzą w majątek osobisty obdarowanego.
Zgodnie bowiem z art. 33 pkt 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca postanowił inaczej.
Taka reguła jest więc zastrzeżona tylko dla sytuacji, w których rodzic nie dał szczegółowych wytycznych w tym zakresie. Nie ma przy tym różnicy, czy małżonkowie pozostają w ustroju wspólności czy rozdzielności majątkowej. W takiej sytuacji synowej nie przysługują prawa do darowizny.
Rodzice mogą jednak wskazać w umowie, że przekazują nieodpłatnie określone składniki do majątku wspólnego małżonków. W takiej sytuacji obdarowani zostaną np. syn i synowa.
Jak rozliczyć darowiznę pieniężną od rodziców w 2023 roku?
Ustawa o podatku od spadków i darowizn rozstrzyga, że aby skorzystać ze zwolnienia z podatku, darczyńca z najbliższej rodziny musi w terminie 6 miesięcy zgłosić do urzędu skarbowego przedmiot darowizny na druku SD-Z2. Jeśli podatnik jest zobowiązany do zapłaty podatku, termin wynosi tylko miesiąc.
W grupie zerowej nie obowiązuje kwota wolna od podatku. Dzięki temu zwolnieniu podlegają wszystkie nabyte składniki majątku. W pozostałych przypadkach podlegać opodatkowaniu będą tylko przysporzenia, których suma uzyskana od tej samej osoby przekroczy wartość kwoty zwolnienia.
Niezgłoszona darowizna od rodziców – konsekwencje
Nawet jeśli otrzymana darowizna – ze względu na bliskie więzi rodzinne – podlega zwolnieniu z podatku od spadków i darowizn – to musisz pamiętać o zgłoszeniu jej otrzymania w ciągu 6 miesięcy od dnia nabycia.
Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, w której umowę sporządzał notariusz. Złożenie deklaracji pozwala urzędowi skarbowemu zweryfikować poprawność zwolnienia od podatku i kontrolować przepływy.
Do dokumentu musisz dołączyć dowód wykonania darowizny. W przypadku środków pieniężnych może to być wskazanie kwoty wraz z dowodem przekazania na rachunek obdarowanego.
Niezgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego może się wiązać z nałożeniem podatku karnego. Pamiętaj, że w tym przypadku nie ma możliwości przywrócenia terminu ani zastosowania czynnego żalu. Jeśli dowiedziałeś się o otrzymaniu darowizny od rodziny po upływie wyznaczonego termu, to musisz udowodnić fakt późniejszego powzięcia wiedzy w tym zakresie.
