Spadkobranie to jedna z tych instytucji prawnych, z którą zetknie się praktycznie każdy z nas. Dla większości osób oczywistym jest, że spadek nabywa najbliższa rodzina, nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, że nie jest to reguła. W polskim prawie spadkowym istnieje wyraźne rozróżnienie pomiędzy dziedziczeniem ustawowym a dziedziczeniem testamentowym. To drugie otwiera możliwość, by spadkobiercą została osoba niespokrewniona – przyjaciel, partner, sąsiad czy nawet osoba zupełnie obca, jeśli tylko zostanie uwzględniona w testamencie.
Spadek dla osoby niespokrewnionej jest więc jak najbardziej możliwy – pod warunkiem spełnienia kilku ważnych formalności i zrozumienia konsekwencji podatkowych. W dzisiejszym wpisie postaram się przybliżyć nieco kwestie związane ze spadkobraniem osób niespokrewnionych. Moje doświadczenie uczy, że jest to temat w dalszym ciąg owiany nutą tajemnicy i budzący liczne wątpliwości, również wśród moich klientów. Zapraszam więc do lektury.
Czy można zapisać spadek osobie niespokrewnionej?
Odpowiedź na powyższe pytanie może być tylko jedna – jak najbardziej można. Zgodnie z polskim prawem spadkowym, każda osoba posiadająca zdolność testowania może dowolnie rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci. Oznacza to, że testament dla osoby niespokrewnionej jest dokumentem w pełni zgodnym z prawem, o ile został sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zapis testamentowy dla osoby spoza rodziny może obejmować zarówno konkretną rzecz (np. nieruchomość, samochód, dzieło sztuki), jak i część spadku.
Jak przekazać majątek osobie spoza rodziny?
Przekazanie majątku osobie niespokrewnionej wymaga sporządzenia testamentu. Dziedziczenie testamentowe jest jedynym sposobem, by osoby niespokrewnione zostały objęte spadkiem, ponieważ dziedziczenie ustawowe przewiduje wyłącznie krąg najbliższych członków rodziny – małżonka, dzieci, rodziców, rodzeństwo i dalszych krewnych. Aby więc osoba spoza rodziny mogła otrzymać spadek, konieczne jest sporządzenie testamentu, w którym spadkodawca jednoznacznie wskaże ją jako spadkobiercę lub zapisobiercę. Warto przy tym pamiętać, że zapis testamentowy powinien być precyzyjny, najlepiej sporządzony w formie aktu notarialnego, co daje gwarancję jego ważności i odporności na ewentualne podważenie.
Czy przyjaciel może być spadkobiercą?
Nie tylko daleki krewny, normalnie wyłączony z kręgu spadkobierców ustawowych, nieformalny partner, ale również przyjaciel może być osobą, która będzie po nas dziedziczyła. Dziedziczenie przez przyjaciela jest możliwe, jeśli spadkodawca ujął go w testamencie. Prawo spadkowe nie wymaga pokrewieństwa pomiędzy spadkodawcą a spadkobiercą. Kluczowe jest jedynie prawidłowe sporządzenie dokumentu.
Przyjaciel może być zarówno jedynym spadkobiercą, jak i jednym z kilku – obok członków rodziny lub innych osób niespokrewnionych. Co istotne, w przypadku dziedziczenia testamentowego przyjaciel nie ma obowiązku spełniać żadnych dodatkowych warunków, poza akceptacją spadku. Warto jednak mieć świadomość, że w przypadku, gdy testament zostanie zakwestionowany przez ustawowych spadkobierców (np. dzieci lub małżonka), może dojść do sporu sądowego. Dlatego testament powinien być sporządzony w sposób niebudzący wątpliwości co do intencji spadkodawcy.
Jakie są konsekwencje podatkowe spadku dla osoby niespokrewnionej?
Jednym z najważniejszych aspektów, które trzeba uwzględnić przy przekazaniu spadku osobie niespokrewnionej, są skutki podatkowe. W polskim systemie prawnym wysokość podatku od spadków zależy od grupy podatkowej, do której zaliczany jest spadkobierca. Osoby niespokrewnione, w tym przyjaciele, są zaliczane do III grupy podatkowej, która obejmuje osoby niespokrewnione z spadkodawcą. Oznacza to, że dziedziczenie przez osoby niespokrewnione wiąże się z najwyższym podatkiem od spadku, który może wynosić nawet 20% wartości otrzymanego majątku.
Ponadto istnieje obowiązek zgłoszenia nabycia spadku do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia o nabyciu spadku lub ogłoszenia testamentu. Niedopełnienie tego obowiązku skutkuje koniecznością zapłaty podatku w pełnej wysokości bez możliwości skorzystania ze zwolnień podatkowych. Bardzo ważnym jest więc, żeby w ogólnym zamieszaniu i emocjach związanych ze spadkobraniem nie zapomnieć o tak istotnych formalnościach jak sprawy podatkowe.
