Co to jest testament i czy trudno go sporządzić?

Zwykle testament  jest dokumentem, w którym jego autor rozporządza swoim majątkiem na wypadek śmierci. Są jednak sytuację, w której możesz wyrazić swoją ostatnią wole ustnie, ale o tym w dalszej części.

Co istotne, każdy testament może obejmować postanowienia tylko jednej osoby. W polskim prawie nie są dopuszczalne testamenty wspólne, co nie ma jakieś szczególnego uzasadnienia. W wielu innych krajach takie testamenty są dopuszczalne. Jeżeli w Polsce sporządzisz taki testament, to będzie on nieważny, czyli tak, jakbyś go w ogóle nie napisał. Jak krew w piach.

Musisz pamiętać, że testament może sporządzić tylko osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Mają osoby pełnoletnie, czyli takie, które ukończyły osiemnasty rok życia, lub uzyskały taki status poprzez zawarcie związku małżeńskiego. Testament sporządza się osobiście, nie może zostać przygotowany przez przedstawiciela czy pełnomocnika.

Wiele osób uważa, że spisanie testamentu (czyli swojej ostatniej woli) to skomplikowany, czasochłonny i kosztowny proces. Trzeba spisać cały majątek, zdecydować który przedmiot trafi do konkretnego spadkobiercy itd. Co więcej trzeba wyciągać jakieś zaświadczenia z urzędu i udać się do notariusza, bo przecież testament odręczny nie ma dużej wartości i może być z łatwością podważony. Poza tym taki testament szybko się zdezaktualizuje, bo przecież dzisiaj samochód, który chcę komuś zapisać ma dużą wartość, a za parę lat będzie warty mniej, albo w ogóle go sprzedam i wtedy będę musiał zmienić testament, a to wszystko przecież kosztuje, bo notariusze są drodzy.

Te wszystkie obawy nie mają żadnego uzasadnienia. 

Po pierwsze nie musisz robić żadnego wykazu majątku. Testament nie wymaga tego, żeby opisać co stanie się z każdym przedmiotem majakowym po Twojej śmierci. Nie musisz go aktualizować kiedy kupisz nowy samochód. Nie potrzebujesz też żadnych zaświadczeń, nie musisz chodzić po urzędach, ani nawet korzystać z pomocy notariusza.

Kiedy warto sporządzić testament i jak się do tego zabrać?

Żeby sensownie przygotować swoją ostatnią wolę powinieneś zacząć od zrozumienia co stanie się z Twoim majątkiem po śmierci. Musisz ustalić, kto po Tobie dziedziczy wg reguł ogólnych, bo to właśnie te reguły powinieneś zmienić.

Więcej na ten temat wyjaśniam w artykule: Podstawowe zasady dziedziczenia ustawowego.

Przeczytaj go i sprawdź, kto będzie po Tobie dziedziczył i czy to na pewno będzie najlepsza z możliwych opcji.

Zapamiętaj, że główną rolą testamentu jest zmiana zasad spadkobrania według woli testatora. Jeżeli nie zostanie sporządzony testament, wówczas odbędzie się ono na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, a to w niektórych przypadkach może prowadzić do konsekwencji trudnych do zaakceptowania.

Zobacz Film – Po co mi testament?

Jakie są rodzaje testamentów – testament wideo?

Testament można sporządzić samodzielnie bądź z pomocą notariusza, burmistrza, wójta czy prezydenta miasta, a nawet kapitana statku morskiego, czy powietrznego. Polskie prawo zna wiele typów testamentów. Niestety na chwilę obecną nie ma możliwości sporządzenia testamentu wideo.

Zobacz Film – Rodzaje testamentów

Testamenty zwykłe

Testament własnoręczny

Każdy może po prostu napisać testament własnoręcznie.  Jest to tzw. testament holograficzny lub pisemny.

Zobacz film: 3 rzeczy, o których powinieneś pamiętać sporządzając testament pisemny

Testament własnoręczny wymaga przestrzegania odpowiednich zasad przy jego sporządzaniu. Podkreślić trzeba, iż konieczne jest jego napisanie przez spadkodawcę w całości pismem ręcznym oraz opatrzenie aktualną datą i własnoręcznym podpisem. Oświadczenie spadkodawcy nie może więc zostać spisanie przez osobę trzecią, bądź wykonanie na komputerze. Musisz wiedzieć, że niezachowanie formy testamentu zwykłego czyni go nieważnym. Jednakże brak wskazania daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu pisemnego, jeżeli nie wywołuje to żadnych wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do jego sporządzenia, co do treści dokumentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.

Testament allograficzny

Spadkodawca może sporządzić testament w asyście odpowiedniego urzędnika, a więc wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, a także starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy bądź kierownika urzędu stanu cywilnego oraz dwóch świadków. Testator wyraża wolę w formie ustnej, a następnie, spisuje protokół z podaniem daty jego sporządzenia.

Do uznania, iż spadkodawca sporządza testament tego rodzaju w sposób prawidłowy, konieczne jest jego zbiorcze podpisanie przez spadkodawcę, przez osoby biorące udział w czynności. Jeżeli spadkodawca nie może tego uczynić, należy to wyraźnie zaznaczyć w protokole oraz podać przyczynę takiego stanu rzeczy.

Istotnym elementem jest odczytanie testamentu. Z mojego doświadczenia mogę powiedzieć, że przy tego typu testamentu bardzo często występują formalne błędy, dlatego w mojej ocenie to właśnie taki testament najłatwiej podważyć.

Testament notarialny – ile kosztuje notariusz?

Testament notarialny jest sporządzany tylko w obecności notariusza, a więc przybiera on formę aktu notarialnego. Dzięki temu, ma on charakter dokumentu urzędowego, korzystającego z domniemania zgodności jego treści z faktyczną wolą spadkodawcy. Wynagrodzenie notariusza to niespełna 200 PLN i wystarczy kilkadziesiąt minut, żeby dopełnić wszystkich formalności.

Jest to najpowszechniejsza forma testamentu, bo notariusz zadba o wszystkie prawnie wymagane elementy, jasność przekazu, a także oceni poczytalność spadkodawcy.

Obejrzyj Film: 7 powodów, dlaczego testament notarialny jest najczęściej stosowanym rodzajem testamentu

Kiedy można sporządzić testament ustny i jak spisać treść testamentu ustnego

Możliwość sporządzenia testamentu ustnego istnieje jedynie w razie istnienia obawy rychłej śmierci spadkodawcy, bądź jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Aby był on ważny, niezbędna jest jednoczesna obecność przy sporządzaniu testamentu tego rodzaju co najmniej trzech świadków. Musisz przy tym pamiętać, że nie każdy może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu, np. osoba, której przypadnie jakakolwiek korzyść z testamentu lub jej krewny, bądź też osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądu za składanie fałszywych zeznań. 

Treść testamentu ustnego stwierdza się w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisuje oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z jednoczesnym podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma. Konieczne jest także złożenie podpisów przez spadkodawcę oraz przynajmniej dwóch świadków.

W wypadku gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem.  Jeżeli przesłuchanie któregokolwiek z nich nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, wówczas można poprzestać na zgodnych zeznaniach jedynie dwóch świadków.

Testament ustny sporządza się wyjątkowo, ponieważ też stosunkowo łatwo można go podważyć.