Testament notarialny – jak sporządzić ważny testament u notariusza?
Testament to inaczej wyrażenie ostatniej woli spadkodawcy na wypadek śmierci. Umożliwia Ci dokonanie swobodnego wyboru osób na rzecz których możesz rozporządzić swoim majątkiem. Spośród wielu form testamentu bardzo popularny jest testament notarialny.
Co to jest testament? W jaki sposób może zostać sporządzony testament notarialny? Jaki ma skutki prawne? Postaram się odpowiedzieć Ci na te pytania.
Co to jest testament?
Testament jest dokumentem, który zawiera rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci. Obejmuje wszelkie przedmioty i prawa majątkowe, które przysługują testatorowi. W tym zarówno aktywa, a więc czysty majątek, jak i pasywa, czyli zobowiązania (długi). Rozróżniamy różne formy testamentów, w tym testament pisemny, testament ustny, testament sporządzony w formie aktu notarialnego etc.
Kto może być spadkodawcą?
Może nim być jedynie żyjąca osoba fizyczna, a więc człowiek – na przykład Ty. Musisz być pełnoletni oraz mieć pełną zdolność do czynności prawnych.
Oczywiście, aby wykonać testament, musisz legitymować się stanem, który umożliwia Ci swobodne powzięcie decyzji i oświadczenie woli.
Dziedziczenie testamentowe
Dziedziczenie testamentowe powoduje przejście praw spadkowych na osobę, która została powołana do majątku zmarłego. Następuje to z chwilą śmierci spadkodawcy i otwarcia spadku.
Dziedziczenie testamentowe opiera się na zasadzie swobody testowania. Oznacza to, że w ramach obowiązującego prawa, testator ma pełną swobodę w dysponowaniu swoim mieniem oraz w wyborze osób na rzecz których to nastąpi na wypadek jego śmierci. Stanowią oni krąg spadkobierców testamentowych.
Porządek dziedziczenia
W przeciwieństwie do tego, ustawowy porządek odziedziczenia zawiera sztywne zasady w zakresie kolejności spadkobrania. Opiera się na zasadzie swobody testowania, co oznacza, że w ramach obowiązującego prawa, jako testator masz pełną swobodę w dysponowaniu swoim majątkiem. Możesz także wybrać osoby, na rzecz których to nastąpi na wypadek własnej śmierci. Stanowią oni krąg spadkobierców testamentowych.
Czego dotyczy swoboda testatora?
Swoboda testatora dotyczy więc zarówno możliwości wyboru spadkobierców, jak i wielkości udziałów w masie spadkowej, które zostaną przekazane wszystkim dziedziczącym na podstawie testamentu.
Spadkodawca w treści testamentu może ustanowić krewnego stanowiącego jednocześnie spadkobiercę ustawowego.
Może także powołać do spadku innych jego krewnych, spoza ustawy oraz osobę całkowicie obcą. To jaki jest krąg osób powołanych na podstawie testamentu, zależy całkowicie od wyboru testatora.
Spadkodawca może powołać do całości lub części spadku jedną lub kilka osób, przy czym powołanie spadkobiercy testamentowego wyłącza dziedziczenie ustawowe do całości spadku.
Testament notarialny – forma
Sporządzić testament tego rodzaju może tylko i wyłącznie notariusz – jako akt notarialny. W tym celu możesz udać się do dowolnej Kancelarii notarialnej. Forma aktu notarialnego oznacza, iż jest on mocno sformalizowany. Za tą jego stronę odpowiada właśnie notariusz, mający status urzędnika państwowego.
Testament ten ma – jako jedyny – moc dokumentu urzędowego.
Dzięki temu, jak przesądza Kodeks cywilny, stoi on wyżej w hierarchii dowodów, które mają formę pisemną. Dysponuje on więc większą mocą dowodową, a ponadto znacznie trudniej go podważyć.
Tymczasem testament własnoręczny czy ustny mają status tylko dokumentu prywatnego.
Testament notarialny – jakie dokumenty?
Aby spisać testament u notariusza, konieczne jest przedłożenie ważnego dokumentu potwierdzającego tożsamość spadkodawcy. Musisz więc mieć ze sobą dowód osobisty, paszport lub kartę pobytu.
Aby notariusz mógł sporządzić testament musi posiadać:
- dane personalne spadkodawcy, czyli imiona, nazwisko, imiona i nazwiska rodziców, stan cywilny, numer i seria dowodu osobistego lub paszportu, PESEL, adres zamieszkania, data urodzenia,
- dane personalne osób, które zostaną wskazane w testamencie jako powołane do spadku czy też wydziedziczone, a więc imiona i nazwiska , imiona i nazwiska rodziców, numery PESEL, daty urodzenia i adresy zamieszkania,
- numer księgi wieczystej nieruchomości lub dane lokalu, który nie ma jej urządzonej i zaświadczenie ze spółdzielni o przysługującym prawie do lokalu. Dotyczy to jednak tylko przypadku, w którym w testamencie ustanowiony będzie zapis windykacyjny nieruchomości na rzecz oznaczonej osoby.
Testament notarialny – procedura
Notariusz w pierwszej kolejności legitymuje spadkodawcę oraz ustala jego zdolność do sporządzenia testamentu. Sprawdzi więc, czy masz zdolność do czynności prawnych oraz znajdujesz się w stanie umożliwiającym swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie swojej woli, a tym samym, czy dysponujesz odpowiednim stanem świadomości.
W tym celu zada pytania, czy rzeczywiście chcesz sporządzić testament o określonej treści, czy nie są na Ciebie wywierane naciski ze strony osób bliskich ani czy nie działasz pod wpływem błędu, podstępu lub groźby. Jeśli notariusz stwierdzi, że spadkodawca nie spełnia tych warunków, wówczas odmawia sporządzenia testamentu.
Po czynnościach sprawdzających nastąpi odczytanie aktu notarialnego. W jego trakcie jako spadkodawca masz możliwość kwestionowania dotychczas ustalonych zapisów, uzupełniać je i zmieniać.
Następnie spadkodawca i notariusz składają swój własnoręczny podpis na akcie.
Arkusze, na których sporządzony jest akt, powinny być ponumerowane, parafowane i połączone ze sobą. Po sporządzeniu aktu, a przed jego podpisaniem, notariusz ma obowiązek odczytać akt i przekonać się, że ten dobrze rozumie treść aktu oraz że akt rzeczywiście wyraża jego wolę.
Prawo o notariacie stanowi, że testament w formie aktu notarialnego musi być sporządzony w sposób zrozumiały i przejrzysty. Przy jego sporządzaniu notariusz jest zobowiązany do udzielenia spadkodawcy niezbędnych wyjaśnień dotyczących jego natury oraz skutków dokonywanych przez niego rozrządzeń.
Oryginał testamentu jest przechowywany w kancelarii notarialnej przez 10 lat, a następnie przekazywany do właściwego sądu rejonowego.
Notarialny rejestr testamentów
Każdy rozporządzenie testamentowe można wprowadzić do Notarialnego Rejestru Testamentów, prowadzonego przez Krajową Radę Notarialną. Jest to procedurą całkowicie dobrowolną i nieodpłatną.
Jest to baza danych, w której wpisane są potwierdzone przez rejenta i zdeponowane w jego kancelarii rozporządzenia testamentowe.
Głównym powodem umieszczenia takiego wpisu jest możliwość sprawdzenia czy testament faktycznie istnieje oraz gdzie się znajduje. Dzięki temu łatwiej jest przeprowadzić cały proces spadkowy.
Aby zarejestrować testament, konieczny jest wniosek, który składa się bezpośrednio w testamencie sporządzonym u notariusza. Możesz to zrobić także w oddzielnym protokole, jeśli przedmiotem rejestracji jest rozporządzenie tego rodzaju, które nie zostało dotychczas zarejestrowane.
W takim wypadku rejent niezwłocznie zarejestruje rozporządzenie testamentowe za pośrednictwem odpowiedniego systemu teleinformatycznego.
Za życia spadkodawcy wpis pozostaje niejawny.
Udzielenie informacji
O udzielenie informacji z Rejestru może wystąpić każdy, kto przedstawi odpis aktu zgonu lub inny dokument urzędowy, z którego wynika, że spadkodawca nie żyje.
Wniosek w tym przedmiocie musisz złożyć na piśmie. Aby był ważny, powinien zawierać dane wystarczające do identyfikacji spadkobiercy.
Wpis testamentu w Rejestrze może także być wykreślony po upływie 100 lat od daty jego zarejestrowania.
