Nabycie spadku to droga składająca się z kilku kroków. Zacznij od tego, żeby zgromadzić niezbędne dokumenty potwierdzające śmierć spadkodawcy, a także stopień waszego pokrewieństwa oraz ewentualny testament. Następnie zorientuj się co do składu majątku spadkowego zwracając szczególną uwagę na aktywa (nieruchomości, gotówka, wartościowe rzeczy ruchome) oraz ewentualne zobowiązania (długi spadkowego). Pamiętaj, że w terminie 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy będziesz musiał podjąć decyzję, czy spadek przyjąć i przeprowadzić postępowanie spadkowe na dalszy etap, czy zostawić ten kłopot komuś innemu.
W dalszych krokach należy złożyć wniosek do sądu lub stawić się u notariusza, przejść przez otwarcie i ogłoszenie testamentu, uzyskać dokument potwierdzający Twoje prawa do spadku oraz wielkość Twoich udziałów, zapłacić podatek od spadku oraz pokryć ewentualne długi, podzielić się przedmiotami wchodzącymi do majątku spadkowego i – o ile będzie to konieczne – wypłacić zachowki czy zrealizować zapisy.
Krok 1 Zbierz niezbędne dokumenty
W celu rozpoczęcia formalności musisz zebrać odpowiednie dokumenty. Podstawa to akt zgonu spadkodawcy.Jeśli pozostawał on w związku małżeńskim, a małżonek żyje, potrzebujesz także odpowiedniego aktu małżeństwa. Nie będzie on jednak przydatny, w sytuacji kiedy spadkodawca był wdowcem lub wdową. W takim wypadku akt jego zgonu będzie zawierał wszystkie konieczne informacje.
Potrzebujesz także dokumentów potwierdzających urodzenie oraz śmierć dzieci i wnuków spadkodawcy. W przypadku kobiet, które po ślubie zmieniły nazwisko konieczne będą też akty małżeństwa.Jeśli spadkodawca był bezdzietny, potrzebujesz także takich samych dokumentów dotyczące jego rodziców i rodzeństwa.
To wszystko jest Ci potrzebne do wykazania na dalszym etapie Twojego stopnia pokrewieństwa po zmarłym, a także wskazania kręgu osób, którzy wchodzą w rachubę jako spadkobiercy ustawowi. Wszystkie dokumenty otrzymasz bez trudu z Urzędu Stanu Cywilnego. W większości wypadków właściwy wniosek możesz wystosować nawet online.
Pamiętaj, że te dokumenty są jak puzzle. Znajdziesz tam informację o rodzicach danej osoby oraz jej małżonku. Jeżeli poukładasz je w taki sposób, że możesz wykazać kto i kiedy się urodził, kto był czyim dzieckiem czy małżonkiem i kiedy zmarł – to znaczy, że masz już wszystko.
Na tym etapie ważne też będzie uzyskanie testamentu sporządzonego przez spadkodawcę lub choćby informacji, kto może taki testament posiadać. W przypadku, gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, pomocne będzie także zdobycie numeru i odpisu księgi wieczystej.
Krok 2 Potwierdź swoje prawa spadku u notariusza lub w sprawie sądowej oraz złóż oświadczenie o przyjęciu spadku
Jeśli udało Ci się zebrać niezbędne dokumenty, a także dostatecznie rozważyłeś opcję pozbycia się spadku, pozostaje Ci wybór sposobu potwierdzenia praw do spadku. Czeka Cię wizyta w sądzie lub u notariusza.
Przeczytaj także: Odrzucenie spadku
Sprawę możesz załatwić zarówno w toku procedury w sądzie rejonowym właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub u w dowolnej kancelarii notarialnej. W pierwszym przypadku po przeprowadzeniu co najmniej jednej rozprawy sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. W drugim po sporządzeniu protokołu dziedziczenia notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia zamieszczając jednocześnie odpowiedni wpis w rejestrze spadkowym. Moc obu tych dokumentów co do zasady jest taka sama w tym znaczeniu, że masz dowolność wyboru procedury.
Postępowanie sądowe wybierają najczęściej osoby, które nie są zgodne co do tego, kto dziedziczy spadek lub mające wątpliwości co do ważności testamentu. Wszystko dlatego, że potwierdzenie dziedziczenia u notariusza może nastąpić tylko w sytuacji, gdy nie ma sporu, a porządek dziedziczenia jest jasny. Warto też wskazać, że sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia jest wykluczone w przypadku, gdy w skład spadku wchodzą prawa rzeczowe lub nieruchomość położona poza granicami kraju.
Stwierdzenie nabycia spadku w sądzie lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem 6 miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Warto jednak pamiętać, że jeśli spadkobiercy zachowają się biernie, to przyjmą spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe do wysokości stanu czynnego spadku (z dobrodziejstwem inwentarza).
Na tym etapie sędzia prowadzący sprawę albo notariusz otwiera i ogłasza testament, gdy ma dowód śmierci spadkodawcy. O terminie otwarcia i ogłoszenia nie zawiadamia się osób zainteresowanych, jednakże mogą one być obecne przy tej czynności.
Postępowanie sądowe – czyli jak złożyć wniosek o stwierdzeniu nabycia spadku
Jeśli wybierasz drogę sądową, musisz złożyć w sądzie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Sądem spadku, jest sąd rejonowy ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego.
Co powinno się znaleźć we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku? Przede wszystkim:
- data i miejsce sporządzenia pisma;
- dane wnioskodawcy; a także innych osób biorących udział w postępowaniu (spadkobiercy ustawowi lub testamentowi)
- dane uczestników postępowania (wszystkich zainteresowanych osób mogących wchodzić w rachubę w zakresie spadkobrania);
- oznaczenie sądu;
- nagłówek;
- odpis aktu zgonu spadkodawcy;
- odpisy aktów stanu cywilnego potwierdzające pokrewieństwo;
- wszystkie ewentualne znane testamenty zmarłego;
- podpis wnioskodawcy.
Uzyskanie prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku może zając od kilku miesięcy do kilku lat. Czas jego trwania w konkretnej sprawie zależy od stopnia skomplikowania sprawy, obłożenia sądu oraz tego, czy między uczestnikami istnieją spory.
Ważne jest to, że wydanie postanowienia stwierdzającego nabycie spadku wymaga obecności w sądzie tylko jednej z osób powołanych do spadku z ustawy. Ta opcja może być zatem bardziej korzystna, jeżeli niektórzy spośród spadkobierców mieszkają daleko za granicą.
Pamiętaj: Opłata sądowa od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 100 zł.
U notariusza zostanie wydany notarialny akt poświadczenia dziedziczenia i protokół dziedziczenia
Jeśli spadkobiercy są zgodni co do sposobu dziedziczenia i sprawa wydaje się jasna pod kątem prawnym oraz faktycznym, możesz uniknąć postępowania o stwierdzenie nabycia spadku i wybrać notarialny sposób potwierdzenia tych uprawnień.
W tym przypadku notariusz musi najpierw sporządzić protokół dziedziczenia w obecności wszystkich zainteresowanych. Do dokumentu trzeba dołączyć wymienione wcześniej dokumenty.
Gdy okaże się, że notariusz nie stwierdzi nieprawidłowości, sporządzi on akt poświadczenia dziedziczenia.
Takie postępowanie ma jedną główną zaletę – wszystkie formalności można w tym przypadku załatwić już w ciągu jednego dnia.
Krok 3 – Zapłać podatki, złóż wniosek o wpis w księdze wieczystej, przygotuj się na dział spadku oraz resztę spraw spadkowych
Ważne: akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku należy zgłosić w urzędzie skarbowym. Jeżeli jeszcze nie upłynęło 6 miesięcy od uzyskania tych dokumentów, masz duże szanse na to, że unikniesz podatku, dlatego nie zwlekaj.
Postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony u notariusza zazwyczaj nie kończą formalności w sprawie spadku. Jeśli nie jesteś jedynym spadkobiercą, będziesz musiał dodatkowo przeprowadzić dział spadku. W przypadku, gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, czeka wizyta w sądzie wieczystoksięgowym.
Wszystko dlatego, że w w pierwszym, omówionym powyżej etapie, ustala się jedynie ułamek, w jakim dziedziczą poszczególni spadkobiercy. Nie określa się w jego trakcie, które dokładnie składniki przypadną której osobie. Podział spadku również możesz przeprowadzić w sądzie lub u kancelarii notarialnej.
Jeżeli podoba Ci się mój poradnik o tym jak prowadzić sprawy spadkowe krok po kroku, zachęcam Cię do lektury dalszej części bloga:
