Dziedziczenie majątku po zmarłej osobie często kojarzy się z formalnością, która powinna przebiec sprawnie i bez komplikacji. Niestety, rzeczywistość bywa zupełnie inna, o czym przekonał się niejeden mój klient. Sprawy spadkowe potrafią trwać latami, a konflikty rodzinne wybuchają nawet wśród bliskich osób, które dotychczas żyły w zgodzie.
W dzisiejszym wpisie omówię najczęstsze problemy z dziedziczeniem i spory spadkowe. Postaram się wyjaśnić jak rozwiązać spór o spadek oraz jakie są najczęstsze błędy w dziedziczeniu majątku. Niezgodność spadkobierców i wywołany nią konflikt spadkowy z reguły da się rozwiązać, często jednak dużym nakładem sił i środków. Zachęcam do lektury.
Jakie są najczęstsze problemy z dziedziczeniem?
Do najczęstszych problemów związanych z dziedziczeniem należą:
- Problemy z ustaleniem spadkobierców;
- kilka konkurencyjnych testamentów;
- nieprecyzyjne zapisy testamentowe;
- roszczenia o zachowek;
- różnica zdań w zakresie działu spadku.
Jak więc łatwo zauważyć, zdecydowana większość konfliktów spadkowych dotyka sfery stricte materialnej. Zdecydowanie częściej spory powstają gdy mamy styczność z dziedziczeniem testamentowym. Może to nieco dziwić, wszak spadkodawca ma pełne prawo rozporządzać swoją wolą. Jednakże z praktyki wiem doskonale, że wola spadkodawcy to jedno, a poczucie niesprawiedliwości pominiętych spadkobierców to zupełnie inny temat. Podobnie problemy rodzi często istnienie kilku testamentów. W takim wypadku koniecznym jest ustalenie ostatniego (chronologicznie), ważnego testamentu i oparcie dziedziczenia o taki właśnie dokument.
Inne problemy występują często już po samym dziedziczeniu i są pochodną stwierdzenia nabycia spadku. Zaliczyć do nich można m.in. spory o zachowek, czy dział spadku.
Co zrobić, gdy spadkobiercy nie mogą się dogadać?
Brak porozumienia między spadkobiercami to jeden z głównych powodów przeciągających się postępowań spadkowych. Kiedy strony nie są w stanie dojść do porozumienia w kwestii spadkobrania lub podziału majątku, konieczne jest wszczęcie postępowania przed sądem. Niestety sprawy spadkowe, zwłaszcza gdy konflikt spadkowy jest znaczny potrafią się ciągnąć wiele lat. Zdarza się, że w toku takich spraw umiera któryś ze spadkobierców, co tylko przedłuża postępowanie. Stąd też zawsze warto starać się porozumieć (zwłaszcza już na etapie działu spadku, czy pozwu o zachowek).
Jak uniknąć konfliktów przy dziedziczeniu?
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania problemom związanym z dziedziczeniem jest sporządzenie jasnego i precyzyjnego testamentu. Warto również zadbać o to, by dokument był spisany w obecności notariusza – taki testament jest trudniejszy do podważenia i wzbudza mniej kontrowersji. Rozsądnie jest także jeszcze za życia rozmawiać z bliskimi o swoich planach dotyczących majątku. Taka komunikacja z wyprzedzeniem może zapobiec późniejszym nieporozumieniom i pretensjom.
Czy można podważyć testament?
Jak najbardziej, testament można podważyć, jednak tylko w określonych przypadkach przewidzianych przez prawo. Najczęstszymi powodami są zarzuty, że testament:
- został sporządzony przez osobę niemającą zdolności testowania – tłumacząc prościej osoba sporządzająca testament (tzw. spadkodawca) nie była w pełni świadoma swoich działań, np. z powodu choroby psychicznej, silnego stresu czy zaawansowanego wieku
- został sporządzony pod wpływem groźby, czy błędu – spadkodawca został zmuszony do sporządzenia testamentu lub jego treść została wymuszona szantażem, groźbą czy manipulacją, testament można zakwestionować. W takich przypadkach mówi się o działaniu pod wpływem przymusu.
- nie spełnia wymogów formalnych – np. brak podpisu, niewłaściwa liczba świadków w testamencie ustnym, niedochowanie procedur notarialnych itp.
W praktyce sprawy o unieważnienie testamentu są jednak bardzo złożone i skomplikowane, wymagają przeprowadzenia złożonego postępowania dowodowego, dlatego też warto skonsultować się z prawnikiem jeszcze przed wniesieniem sprawy do sądu.
