Co to jest testament negatywny?
Testamentowe rozporządzenia spadkodawcy mogą przybrać bardzo różną postać. Jednym z nich jest tzw. testament negatywny, na podstawie którego dziedziczący zostaje odsunięty od przypadającej mu części spadku. Bardzo często jest on mylony z tzw. wydziedziczeniem, polegającym na pozbawieniu uprawnionego prawa do legitymy.
Co to jest wydziedziczenie?
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
- dopuściła się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Co to jest testament negatywny?
Ten rodzaj testamentu nie jest bezpośrednio regulowany przez Kodeks cywilny, który nie wymienia go wśród różnych form wyrażenia ostatniej woli. Jednak jako spadkodawca możesz go sporządzić w ramach zasady swobody testowania. Ta przewiduje dowolność w dokonywaniu przez testatora rozrządzeń własnym majątkiem na wypadek śmierci.
Tego rodzaju akt ostatniej woli stanowi rozrządzenie spadkodawcy swoim majątkiem na wypadek śmierci. Na jego podstawie spadkodawca, w ramach zasady swobody rozporządzania majątkiem, może odsunąć daną osobę od spadku.
Testament taki tym się różni od testamentu wydziedziczającego, że wprawdzie znosi zdolność do dziedziczenia osoby, której testament taki dotyczy, jednakże jednocześnie nie pozbawia jej, jako sukcesora, ustawowego roszczenia o zachowek. Jego skutkiem nie jest zatem całkowite odsunięcie od dziedziczenia.
W jego wyniku następuje zniesienie tytułu danego spadkobiercy do powołania do spadku na mocy ustawy. Tym samym, w chwili otwarcia spadku, a więc śmierci spadkodawcy, możemy takiego sukcesora całkowicie pominąć.
Jak sporządzić testament negatywny?
Do negatywnego rozrządzenia spadkodawcy odnoszą się wszystkie przepisy prawa spadkowego, dotyczące konieczności zachowania formalno-prawnej formy danego rozporządzenia na wypadek śmierci. Możesz go więc sporządzać przy zachowaniu wszystkich warunków, jakie są w nich przewidziane.
A więc, co do zasady, musisz go sporządzić w całości pismem odręcznym i podpisać lub też nadać mu formę aktu notarialnego.
Musisz przy tym wiedzieć, że nie jesteś zobowiązany do wskazywania przyczyn podjęcia decyzji odsunięciu danej osoby od udziału spadkowego. Dzieje się tak, ponieważ, jak wspomniałem powyżej, taka decyzja mieści się w całej rozciągłości w granicach zasady swobody testowania. Okoliczności tej nie bada więc sąd. Jest to jaskrawe przeciwieństwo w stosunku do odebrania prawa do zachowku. W jego przypadku testator musi szczegółowo wskazać powody swojej decyzji.
Jakie są skutki prawne testamentu negatywnego?
Sytuacja spadkobiercy ustawowego odsuniętego od dziedziczenia w drodze testamentu pejoratywnego jest taka, jakby nie dożył on chwili otwarcia spadku. Gdy zatem sukcesorem tym będzie dziecko spadkodawcy, wówczas udział w sukcesji, który by mu przypadał, przypadnie jego zstępnym. Jak stwierdził Sąd Najwyższy, skutkiem testamentu tego rodzaju będzie z reguły dziedziczenie ustawowe według zasad przyjętych w kodeksie cywilnym z pominięciem wyłączonego.
Rezygnacja spadkodawcy z możliwości pozbawienia dziedziczenia spadkobiercy mającego prawo do zachowku i odsunięcie go od dziedziczenia jedynie w drodze aktu ostatniej woli – rozporządzenia negatywnego, nie pozbawia zatem takiego spadkobiercy roszczenia o to świadczenie pieniężne.
Musisz także wiedzieć, że, jak stwierdził w jednej z uchwał Sąd Najwyższy, potomkowie wydziedziczonego zstępnego uprawnieni do zachowku, nawet jeśli przeżyje on spadkodawcę. Tymczasem osoba, której dotyczy testament negatywny, zostaje odsunięta od dziedziczenia ustawowego. Nie oznacza to jednak pozbawienia jej prawa do zachowku.
W efekcie spadkobierca objęty pejoratywnym rozporządzeniem spadkodawcy na wypadek śmierci,
może więc żądać od spadkobierców, by zapłacili na jego rzecz określoną kwotę, konieczną do pokrycia lub uzupełnienia przysługującego mu zachowku.
Jaka jest różnica pomiędzy wydziedziczeniem a testamentem negatywnym? Podsumowanie
Różnice pomiędzy wydziedziczeniem a pejoratywnym rozporządzeniem testamentowym sprowadzają się do następujących zagadnień:
- wydziedziczenie może nastąpić tylko i wyłącznie z przyczyn ściśle określonych w obowiązujących przepisach prawa. W przypadku testamentu negatywnego nie ma takiego zastrzeżenia,
- w testamencie wydziedziczającym konieczne jest wskazanie w treści testamentu, jaka jest przyczyna wydziedziczenia. Z kolei w testamencie pejoratywnym nie jest to konieczne,
- wydziedziczenie powoduje pozbawienie spadkobiercy także upoważnienia do zachowku, natomiast spadkobierca, którego dotyczy niekorzystny testament, nie traci takiego upoważnienia prawnego.
Zobacz więcej: Wydziedziczenie
