Testament to wyrażenie ostatniej woli spadkodawcy na wypadek śmierci. Umożliwia Ci dokonanie swobodnego wyboru osób, na rzecz których możesz rozporządzić swoim majątkiem. Spośród wielu form testamentu bardzo popularny jest testament notarialny.
Co to jest testament? W jaki sposób może zostać sporządzony testament notarialny? Jaki ma skutki prawne? Co jest potrzebne do spisania testamentu? Postaram się odpowiedzieć Ci na te pytania.
Co to jest testament?
Testament jest dokumentem, który zawiera rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci. Obejmuje wszelkie przedmioty i prawa majątkowe, które przysługują testatorowi. W tym zarówno aktywa, a więc czysty majątek, jak i pasywa, czyli zobowiązania (długi). Rozróżniamy różne formy testamentów, w tym testament pisemny, testament ustny, testament sporządzony w formie aktu notarialnego etc.
Kto może być spadkodawcą?
Może nim być jedynie żyjąca osoba fizyczna, a więc człowiek – na przykład Ty. Musisz być pełnoletni oraz mieć pełną zdolność do czynności prawnych.
Oczywiście, aby wykonać testament, musisz legitymować się stanem, który umożliwia Ci swobodne powzięcie decyzji i oświadczenie woli.
Czego dotyczy swoboda testatora?
W ramach obowiązującego prawa, jako testator masz pełną swobodę w dysponowaniu swoim majątkiem. Możesz także wybrać osoby, na rzecz których to nastąpi na wypadek własnej śmierci. Stanowią oni krąg spadkobierców testamentowych.
Swoboda testatora dotyczy więc zarówno możliwości wyboru spadkobierców, jak i wielkości udziałów w masie spadkowej, które zostaną przekazane wszystkim dziedziczącym, na podstawie testamentu.
Spadkodawca w treści testamentu może ustanowić krewnego stanowiącego jednocześnie spadkobiercę ustawowego. Może także powołać do spadku innych jego krewnych, spoza ustawy oraz osobę całkowicie obcą. To jaki jest krąg osób powołanych na podstawie testamentu, zależy całkowicie od wyboru testatora.
Spadkodawca może powołać do całości lub części spadku, jedną lub kilka osób, przy czym powołanie spadkobiercy testamentowego wyłącza dziedziczenie ustawowe do całości spadku.
Testament notarialny – forma
Sporządzić testament tego rodzaju może tylko i wyłącznie notariusz – jako akt notarialny. W tym celu możesz udać się do dowolnej Kancelarii notarialnej. Forma aktu notarialnego oznacza, iż jest on mocno sformalizowany. Za tą jego stronę odpowiada właśnie notariusz, mający status urzędnika państwowego.
Testament ten ma – jako jedyny – moc dokumentu urzędowego. Dzięki temu, jak przesądza Kodeks cywilny, stoi on wyżej w hierarchii dowodów, które mają formę pisemną. Dysponuje on więc większą mocą dowodową, a ponadto znacznie trudniej go podważyć.
Tymczasem testament własnoręczny (testament holograficzny) czy ustny mają status tylko dokumentu prywatnego. Testament u notariusza jest bezpieczniejszy, bowiem trudniej go potem podważyć. Notariusz bowiem odstąpi od czynności, jeżeli poweźmie wątpliwości co do zdolności do czynności prawnych czy swobody testowania spisującego testament.
Decydując się na testament u notariusza, warto wiedzieć, że testament a zachowek to tematy za sobą powiązane. Samo sporządzenie testamentu nie oznacza, że spadkobiorcy ustawowi nic nie dostaną.
Testament notarialny – jakie dokumenty?
Jeżeli chcemy spisać testament u notariusza, jakie dokumenty powinniśmy przygotować? Konieczne jest przedłożenie ważnego dokumentu potwierdzającego tożsamość spadkodawcy. Musisz więc mieć ze sobą dowód osobisty, paszport lub kartę pobytu.
Aby notariusz mógł sporządzić testament, musi posiadać:
- dane personalne spadkodawcy, czyli imiona, nazwisko, imiona i nazwiska rodziców, stan cywilny, numer i seria dowodu osobistego lub paszportu, PESEL, adres zamieszkania, data urodzenia,
- dane personalne osób, które zostaną wskazane w testamencie jako powołane do spadku czy też wydziedziczone, a więc imiona i nazwiska , imiona i nazwiska rodziców, numery PESEL, daty urodzenia i adresy zamieszkania,
- numer księgi wieczystej nieruchomości lub dane lokalu, który nie ma jej urządzonej i zaświadczenie ze spółdzielni o przysługującym prawie do lokalu. Dotyczy to jednak tylko przypadku, w którym w testamencie ustanowiony będzie zapis windykacyjny nieruchomości na rzecz oznaczonej osoby.
Jak sporządzić testament?
Notariusz w pierwszej kolejności legitymuje spadkodawcę oraz ustala jego zdolność do sporządzenia testamentu. Sprawdzi więc, czy masz zdolność do czynności prawnych oraz znajdujesz się w stanie umożliwiającym swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie swojej woli, a tym samym, czy dysponujesz odpowiednim stanem świadomości.
W tym celu zada pytania, czy rzeczywiście chcesz sporządzić testament o określonej treści, czy nie są na Ciebie wywierane naciski ze strony osób bliskich ani, czy nie działasz pod wpływem błędu, podstępu lub groźby. Jeśli notariusz stwierdzi, że spadkodawca nie spełnia tych warunków, wówczas odmawia sporządzenia testamentu.
Po czynnościach sprawdzających nastąpi odczytanie aktu notarialnego. W jego trakcie jako spadkodawca masz możliwość kwestionowania dotychczas ustalonych zapisów, uzupełniać je i zmieniać.
Następnie spadkodawca i notariusz składają swój własnoręczny podpis na akcie. Arkusze, na których sporządzony jest akt, powinny być ponumerowane, parafowane i połączone ze sobą. Po sporządzeniu aktu, a przed jego podpisaniem, notariusz ma obowiązek odczytać akt i przekonać się, że ten dobrze rozumie treść aktu oraz że akt rzeczywiście wyraża jego wolę.
Prawo o notariacie stanowi, że testament w formie aktu notarialnego musi być sporządzony w sposób zrozumiały i przejrzysty. Przy jego sporządzaniu notariusz jest zobowiązany do udzielenia spadkodawcy niezbędnych wyjaśnień dotyczących jego natury oraz skutków dokonywanych przez niego rozrządzeń.
Oryginał testamentu jest przechowywany w kancelarii notarialnej przez 10 lat, a następnie przekazywany do właściwego sądu rejonowego.
Co to jest notarialny rejestr testamentów?
Każde rozporządzenie testamentowe można wprowadzić do Notarialnego Rejestru Testamentów, prowadzonego przez Krajową Radę Notarialną. Jest to procedurą całkowicie dobrowolną i nieodpłatną.
Jest to baza danych, w której wpisane są potwierdzone przez rejenta i zdeponowane w jego kancelarii rozporządzenia testamentowe.
Głównym powodem umieszczenia takiego wpisu jest możliwość sprawdzenia, czy testament faktycznie istnieje oraz gdzie się znajduje. Dzięki temu łatwiej jest przeprowadzić cały proces spadkowy. Za życia spadkodawcy wpis pozostaje niejawny.
Testament u notariusza cena
Zgodnie z § 8 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej maksymalne stawki za sporządzenie aktu notarialnego są zależne od treści dokumentu. Wynoszą one:
- sporządzenie testamentu – 50 zł
- testament zawierający zapis zwykły, polecenie lub pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku – 150 zł
- testament zawierający zapis windykacyjny – 200 zł
- odwołanie testamentu — 30 zł
