Majątek spadkowy można podzielić w trybie umownym lub w toku postępowania sądowego.
Umowny dział spadku polega na zawarciu pomiędzy wszystkimi spadkobiercami umowy znoszącej współwłasność majątku spadkowego. Jeżeli w skład spadku nie wchodzi nieruchomość, umowa o dział spadku może zostać skutecznie zawarta w każdej formie tj. nawet w drodze umowy ustnej.
Mimo wszystko warto jednak taką umowę spisać przynajmniej w formie pisemnej w tylu egzemplarzach ilu jest spadkobierców. W ten sposób można uniknąć wątpliwości lub nawet procesów sądowych, w przypadku gdyby jeden lub kilku pozostałych spadkobierców próbowało zachowywać się nieuczciwie zaprzeczając, że taka umowa kiedykolwiek została zawarta.
Zawarcie umowy o dział spadku bez udziału sądu i notariusza jest opcją zdecydowanie najtańszą.
Jeśli jednak w skład spadku wchodzi nieruchomość, umowa o dział spadku musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Zawarcie umowy w tej formie jest stosunkowo kosztowne.
Dokonując umownego podziału majątku spadkowego spadkobiercy mogą dokonać tzw. częściowego działu spadku. Czyli podzielić tylko część majątku spadkowego, a pozostałą część pozostawić niepodzieloną. Takiej możliwości nie ma w przypadku sądowego działu spadku.
Oczywistą sprawą jest to, że umowa o dział spadku może być podpisana, w przypadku gdy wszyscy spadkobiercy są zgodni. Jeśli dojście do porozumienia nie jest możliwe, wówczas jedyną drogą jest złożenie do sądu sprawy o przeprowadzenie sądowego postępowania o dział spadku. W toku tego postępowania Sąd Spadku – kierując się słusznym interesem wszystkich spadkobierców – dokona podziału spadku.
Sąd może nawet zadecydować o sprzedaży wszystkich lub tych bardziej wartościowych składników majątku spadkowego i podziału pomiędzy spadkobierców uzyskanych w ten sposób środków pieniężnych. Taki sposób zniesienia współwłasności jest bardzo niekorzystny, ze względu na to, że składniki majątku sprzedawane są wówczas z reguły poniżej swojej wartości, a nadto spadkobiercy obciążanie są kosztami komorniczymi.
